حیدر عزیزی
علی اعلمی
مسعود اصفهانی
علی اکبر عبادی

به منظور بررسی روابط بین صفات موثر بر عملکرد دانه و نیز تعیین روابط علت و معلولی بین آن­ها، تعداد ۱۲۱ رقم از ارقام بومی و خارجی موجود در کلکسیون موسسه تحقیقات برنج کشور در قالب طرح لاتیس ساده ۱۱×۱۱ با دو تکرار به لحاظ ۱۲ صفت مهم زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ­های مورد بررسی از نظر کلیه صفات، اختلاف معنی­داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای اکثر صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع بالا در ژنوتیپ­های مورد مطالعه برای صفات ارزیابی شده می­باشد. ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که صفات وزن صد دانه، تعداد دانه پر و پوک در خوشه، تعداد پنجه و همچنین طول و عرض برگ همبستگی معنی­داری را با عملکرد دانه داشتند. در تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام، صفات وزن صد دانه، تعداد پنجه، طول برگ، تعداد دانه پر در خوشه و عرض برگ به ترتیب وارد مدل شدند که ۸۱ درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. همچنین بر اساس نتایج تجزیه علیت، صفات وزن صد دانه (۴۱۱/۱) و تعداد دانه پر در خوشه (۲۵۴/۱) بیشترین اثر مستقیم و مثبت را با عملکرد دانه داشتند و بنابراین این صفات می­توانند به عنوان شاخص­های انتخاب جهت بهبود عملکرد دانه در برنج در نظر گرفته شوند.  

Correlation, Path analysis, Rice, Stepwise regression, برنج, تجزیه علیت, رگرسیون گام به گام, همبستگی