محمدرضا شیری

این تحقیق با هدف برآورد میزان پایداری واریته های سورگوم علوفه ای و مشخص کردن واریته های با عملکرد علوفه بالا و پایدار تحت دو شرایط مختلف کشت بهاره و تابستانه انجام گرفت. بر این اساس هفت واریته سورگوم علوفه ای به مدت سه سال در دو محیط کشت بهاره (E۱) و تابستانه(E۲) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گرفت. نتایج تجزیه مرکب عملکرد علوفه تر و خشک نشان داد اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط از نظر آماری معنی دار است. معنی دار بودن اثر متقابل واریته×محیط نشان­دهنده واکنش متفاوت واریته ها از محیطی به محیطی دیگر بود. لذا تجزیه پایداری با روش GGEبای پلات انجام و نتایج حاکی از توجیه ۸/۹۴ درصد از کل تغییرات عملکرد علوفه تر و ۵/۷۶ درصد از کل تغییرات عملکرد علوفه خشک، با دو مولفه اول و دوم GGE بای پلات داشت. در نمودار GGE بای پلات رتبه پایداری عملکرد علوفه تر واریته ها به صورت NECTAR≈CHOPPER≈ KFS۲>KFS۳>KFS۱ بود و واریته های NECTAR و KFS۳ بالاترین عملکرد علوفه تر در بین واریته های مورد مطالعه را داشتند. در حالی که در مورد عملکرد علوفه خشک رتبه پایداری به­صورت PACIFICBMR>KFS۱>KFS۲ و بالاترین عملکرد علوفه خشک مربوط به واریته های NECTAR و SPEEDFEED بود. بر اساس منابع تغییر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، واریته NECTAR از نظر علوفه تر در هر دو شرایط کشت تابستانه و بهاره و از نظر علوفه خشک واریته NECTAR در شرایط کشت تابستانه و واریته SPEEDFEED در شرایط کشت بهاره، واریته های برتر با سازگاری خصوصی بالا بودند. براساس بای پلات ژنوتیپ ایده آل فرضی، واریته NECTAR براساس هر دو مقوله پایداری و میانگین عملکرد، بهتر از سایر واریته ها در هر دو شرایط کشت بود و سازگاری عمومی بالایی داشت.

adaptability, Biplot analysis, ideal genotype, spring cropping, summer cropping, کشت بهاره, کشت تابستانه, ژنوتیپ ایده آل, سازگاری, تجزیه بای پلات