تجزیه و تحلیل اثر شوری بر میزان کلروفیل، شاخص های فلورسانس کلروفیل و عملکرد دانه برخی ارقام برنج

     برنج (Oryza sativa L.) تامین­کننده غذای نیمی از مردم جهان است و شوری در برخی مناطق، موجب کاهش عملکرد این گیاه می­گردد. به منظور توسعه کشت برنج در مناطقی با آب یا زمین­های شور، میزان کلروفیل، شاخص­های فلورسانس­کلروفیل و عملکرد دانه برخی از ارقام برنج تحت تاثیر تنش شوری، در تابستان ۹۲-۱۳۹۱ در مزرعه دانشکده­ کشاورزی دانشگاه یاسوج، مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به­صورت کرت­های یکبار خردشده و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ۳ تکرار انجام­ شد. عامل اصلی، شامل ۴ سطح شوری و عامل فرعی شامل ۱۱ رقم برنج بود. نتایج تجزیه واریانس نشان­داد که اثر شوری بر شاخص­های فلورسانس غیر­معنی­دار ولی بر میزان کلروفیل و عملکرد دانه بسیار معنی­دار (۰۱/­۰p <) بود. تجزیه به مولفه­های اصلی در هر دو شرایط تنش و بدون ­تنش، ۶ متغیر اولیه F۰، Fm، Fv، Fv/Fm، میزان کلروفیل و عملکرد دانه را در قالب ۲ مولفه گروه­بندی نمود به نحوی که در شرایط بدون تنش، مولفه ول شامل شاخص­های فلورسانس Fm و­ Fv در جهت مثبت و مولفه دوم، شامل حداکثر کارآیی فتوسیستم II در جهت مثبت و عملکرد دانه در جهت منفی بود. در شرایط تنش، بیشترین تاثیر در مولفه اول متعلق به F۰ در جهت منفی و Fm و Fv/Fm در جهت مثبت و بیشترین اثر در مولفه دوم مربوط به کلروفیل و در جهت منفی بود. تجزیه خوشه­ای، ارقام برنج را بر اساس میزان فلورسانس کلروفیل و عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون­تنش، به سه خوشه گروه­­­بندی نمود. در شرایط تنش، رقم­های غریب و لنجان­عسکری در گروه متحمل قرار گرفتند. در برنامه­های به­نژادی از تلاقی رقم غریب، دارای میزان کلروفیل و نسبت بالای  Fv/Fm، زودرس و متحمل، رقم حسن­سرایی از برنج­های مرغوب و با کیفیت بالای پخت، طول دانه بلند و دیررس و حساس به شوری، می­توان برای ایجاد ارقام مناسب برای زمین­های شور، استفاده­ نمود.

Keywords:

Cluster Analysis , Chlorophyll , Principal Components Analysis , Rice , Ward's , برنج , کلروفیل , حداقل واریانس وارد , تجزیه مولفه های اصلی , تجزیه خوشه ای