مهتاب صمدی گرجی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علی زمان میرآبادی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ولی اله رامئه - مرکز تحقیقات کشاورزی مازندران
مریم حسن پور - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
افشین اسماعیلی فر - دانشگاه تهران

  به­منظور بررسی اثرات موتاسیون القایی حاصل از پرتودهی سه دز اشعه گاما ۵۰۰، ۷۰۰ و ۹۰۰ گری در نسل M۲ دو رقم کلزا PF و RGS۰۰۳ ، همراه با تیمارهای شاهد در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. لاین­های انتخابی نسل سوم موتاسیون ( M۳ ) از نظر صفاتی مانند ارتفاع، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، میانگین طول غلاف و وزن هزار دانه ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده­های حاصل از آزمایش نشان داد که اثر هر سه دز اشعه بر اکثر صفات مورد مطالعه در هر دو رقم معنی­دار بود و تعداد غلاف در بوته در هر یک از ارقام PF و RGS۰۰۳ به ترتیب در دزهای ۵۰۰ و ۹۰۰ گری اشعه بیشترین ضریب تنوع را داشت که این موضوع بیان­کننده تاثیرپذیری بیشتر این صفت نسبت به پرتودهی اشعه گاما است. دزهای اشعه گاما مورد استفاده در اکثر صفات مورد مطالعه بیشترین ضریب تنوع را در رقم PF ایجاد کردند که نشان­دهنده عکس­العمل بیشتر این رقم نسبت به تیمار موتاژنی بوده است. مقایسه میانگین لاین­های آزمایشی با شاهد نشان داد که چهار لاین در رقم PF و یک لاین در رقم RGS۰۰۳ نسبت به شاهد از نظر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه برتری داشته و به­عنوان لاین­های برتر در نظر گرفته شدند. نتایج این بررسی نشان می­دهد پرتودهی اشعه گاما قادر است تنوع مطلوبی در صفات مورد بررسی در برخی لاین­ها ایجاد کند که می­توانند به­عنوان منابع مناسب ژرم پلاسم در تولید و بهبود واریته­های برتر در برنامه­های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرند.

Rapeseed, Induced mutation, Gamma ray and irradiation, کلزا, موتاسیون القایی, اشعه گاما و پرتودهی