سید عباسعلی اندرخور
ولی اله رامئه

  ب ه منظور بررسی ترکیب پذیری و قابلیت توارث صفات کمی و کیفی لاین های آفتابگردان، سه تستر و چهار لاین در قالب طرح تلاقی لاین- تستر تلاقی داده شدند. دوازده تلاقی حاصل به همراه والدها و شاهدها از جمله هیبرید آذرگل، رقم آلستا، ارو فل ور، SHF۸۱-۸۵ SHF۸۱-۹۰ و RF۸۱-.۵۴/۱ مجموعا ۲۵ تیمار در قالب طرح لاتیس در دو تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی دشت ناز متعلق به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران در سال زراعی ۱۳۸۷ مورد ارزیابی قرارگرفتند. در این بررسی صفات عملکرد دانه، ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن و عملکرد روغن مورد بررسی قرار گرفت. برآورد قابلیت توارث خصوصی نسبتا بالا برای صفات وزن هزار دانه و عملکرد دانه نمایانگر اهمیت بیشتر اثرات افزایشی ژن­ها در کنترل ژنتیکی صفات مزبور می باشد. تستر T۲ (AF۸۱-۴۰) و لاین L۱ (RF۸۱-۱۵۴/۲) با برخورداری از قابلیت ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای صفات عملکرد دانه و عملکرد روغن در زمره والدهای مطلوب برای بهبود صفات فوق الذکر محسوب گردیدند. همچنین تستر T۱ (AF۸۱-۱۷۸) با برخورداری از ترکیب پذیری منفی و معنی دار برای ارتفاع بوته والد مناسبی در جهت کاهش این صفت در تلاقی ها محسوب می شود. برآورد ترکیب پذیری خصوصی تلاقی ها نشان داد که تلاقی های AF۸۱-۲۲۲ × RF۸۱-۰۵۳/۲ ، AF۸۱-۱۷۸ × R۴ و AF۸۱-۱۷۸ × RF۸۱-۱۰۶/۱ از ترکیب پذیری خصوصی مناسبی برای کاهش ارتفاع بوته برخوردار بودند. تلاقی AF۸۱-۴۰ × RF۸۱-۱۵۴/۲ دارای ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار برای صفات وزن هزار دانه بوده است. تلاقی AF۸۱-۴۰ × RF۸۱-۱۵۴/۲ علاوه برداشتن ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار برای عملکرد دانه و روغن از بالاترین مقادیر این صفات نیز برخوردار بوده است.

آفتابگردان، هیبرید، طرح لاتیس، قابلیت ترکیب پذیری عمومی، عملکرد دانه