روح الله حاتمی
غلامعلی رنجبر
سید کمال کاظمی تبار

در این آزمایش میزان کالزایی و باززایی چهار رقم کنجد (اولتان، یکتا، ورامین و ناز تک شاخه) در محیط های کشت مختلف با ترکیبات هورمونی متفاوت بررسی شد. به منظور بررسی کالزایی، بعد از ضدعفونی بذور، جنین های دیپلوئید جدا شده و روی دو محیط القاء کالوس MS و MS نیم قدرت حاوی ۵/۱، ۲، ۵/۲ و ۳ میلی گرم در لیتر هورمون ۲,۴-D، به همراه ۱/۰ گرم در لیتر کازئین هیدروزیلات به عنوان مکمل قرار داده شدند. بررسی درصد کالزایی نشان داد که رقم اولتان، ناز تک شاخه و یکتا به ترتیب با ۳۸/۹۱، ۲۱/۹۰ و ۳۰/۸۹ درصد بالاترین درصد کالزایی و ورامین با ۴۷/۸۱ درصد نسبت به سایر ارقام کمترین مقدار کالزایی را داشتند. به منظور القای اندام هوایی نمونه های کالوس جهت باززایی در محیط های کشت MS و MS نیم قدرت حاوی سطوح مختلف هورمونی NAA (۱/۰، ۵/۰ و ۱ میلی گرم در لیتر)، BAP (۰/۱ و ۵/۱ میلی گرم در لیتر) و kin (۰/۱ میلی گرم در لیتر)، کشت شدند. در محیط باززایی رقم ورامین بطور متوسط با ۶/۲۵ درصد باززایی، برتری معنی داری (۰۱/۰>P) را نسبت به سایر ارقام از خود نشان داد. بهترین پاسخ نسبت به باززایی مربوط به محیط MS نیم قدرت بود. همچنین ترکیب هورمونی ۱/۰ میلی گرم در لیتر از هورمون NAA به همراه ۰/۱ میلی گرم در لیتر از هورمون BA بهترین پاسخ را نشان داد. در محیط ریشه زایی بیشترین تعداد ریشه نیز مربوط به رقم اولتان بود. محیط MS نیم قدرت نسبت به محیط MS برتری معنی داری داشت، همچنین ترکیب هورمونی ۵/۰ میلی گرم در لیتر NAA به همراه ۰/۱ میلی گرم در لیتر هورمون IAA بهترین پاسخ را نشان داد.

کنجد، کالزایی، باززایی، ریشه زایی، کشت جنین بالغ