حمیدرضا قربانی
حبیب الله سمیع زاده لاهیجانی
بابک ربیعی
مهرزاد اله قلی پور

از مهمترین اهداف اصلاحی در برنامه های بهنژادی افزایش توان تولید محصول در واحد سطح می باشد. استفاده از شاخص های گزینش یکی از موثرترین روش های گزینش جهت بهبود همزمان عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن که اغلب به صورت کمی توارث می یابند، می باشد. در این پژوهش، ۲۹ ژنوتیپ برنج (۹ والد و ۲۰ تلاقی آنها) در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات تعداد دانه پر در خوشه و درصد باروری خوشه بالاترین میزان وراثت پذیری عمومی و بیشترین همبستگی ژنوتیپی مثبت و معنی دار با صفت عملکرد و همچنین صفت تعداد کل دانه در خوشه بیشترین اثر مستقیم ژنتیکی را بر صفت عملکرد دانه داشت. نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد که صفات تعداد دانه پر در خوشه، تعداد روز تا خوشه دهی کامل، درصد باروری خوشه و تعداد کل دانه، بیشترین تاثیر را در تغییرات صفت عملکرد داشته و از این رو، با استفاده از این ۴ صفت به همراه عملکرد دانه، شاخص های گزینشی برآورد شدند. بررسی شاخص های گزینش نشان داد که به ترتیب شاخص های اثر مستقیم فنوتیپی، همبستگی ژنوتیپی و واریانس افزایشی به روش بهینه و شاخص های همبستگی ژنوتیپی، وراثت پذیری عمومی و ضریب رگرسیونی در روش پایه بهترین شاخص های افزایش عملکرد می باشند. گزینش برای تعداد دانه پر در خوشه، تعداد روز تا خوشه دهی کامل، درصد باروری خوشه و تعداد کل دانه در خوشه با استفاده از ضریب همبستگی ژنوتیپی به عنوان وزنه اقتصادی، معیار گزینشی موثری در روشهای بهینه یا پایه خواهد بود.

تجزیه علیت، شاخص بهینه، شاخص پایه، پیشرفت ژنتیکی