نادعلی باقری
نادعلی بابائیان جلو دار
اسماعیل حسن نتاج

اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نحوه عمل ژن ها برای صفات زودرسی و عملکرد بوته در پنج ژنوتیپ برنج با استفاده از طرح تلاقی دای آلل یکطرفه مورد مطالعه قرار گرفت. ژنوتیپ های برنج شامل حسنی، دیلمانی، شصتک محمدی، سنگ طارم و دائی شصتک می باشند. بذر ۱۰ هیبرید نسل F۱ به همراه پنج والد آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در بهار سال ۱۳۸۴ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری کشت گردید. نتایج نشان داد که بین ترکیب پذیری عمومی و خصوصی ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد، این مطلب بدین معنی است که هر دو نوع اثر ژن (افزایشی و غیر افزایشی) در توارث این صفات وجود دارد. همچنین با برآورد نسبت واریانس GCA به SCA مشخص شد که در توارث صفات زودرسی و عملکرد بوته واریانس غیر افزایشی ژن ها نقش بیشتری داشته و توارث پذیری خصوصی کمتری دارند. در نتیجه روش اصلاحی گزینش برای این صفات موفقیت آمیز نخواهد بود. بنابراین این صفات در رابطه با تولید واریته هیبرید و استفاده از پدیده هتروزیس می توانند مهم باشند. در این مطالعه تجزیه و تحلیل گرافیکی نشان داد که زودرسی تحت تاثیر اثر فوق غالبیت ژن ها قرار دارد، زیرا خط رگرسیون از نقطه منفی (۶۴/۶- = a) محور Wr را قطع کرده است. بررسی ترکیب پذیری عمومی والدین نشان داد که رقم دائی شصتک بهترین ترکیب شونده عمومی برای عملکرد بوته می باشد.

ترکیب پذیری، عمل ژن، برنج، تجزیه دای آلل