بررسی آسیب پذیری سکونتگاه ها در نواحی روستایی مطالعه مقایسه ای شهر فراغی و روستاهای سیل زده شرق استان گلستان

مخاطرات طبیعی در اغلب موارد، تلفات سنگین جانی و مالی بر سکونتگاه های انسانی وارد می سازد. زیرساخت های نامناسب، عدم توزیع عادلانه امکانات میان شهرها و روستاها، نابرابری های اجتماعی و اقتصادی، سبب روند رو به رشد آسیب پذیری سکونتگاهی کشور در برابر مخاطرات است. هدف از این پژوهش، بررسی آسیب پذیری سکونتگاه­های روستایی جابه جاشده شرق استان گلستان پس از سیل ۱۳۸۴ می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و داده های آن در دو  بخش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده اند. جامعه آماری حاضر (۱۳۹۲ خانوار) مجموعه­ای از، ساکنان شهر فراغی و روستاییانی که به روستاهای چاتال، قپان علیا و سفلا بازگشته­اند می­باشد. از این میزان، با توجه به رابطه ی کوکران (سطح اطمینان ۹۵ درصد و ضریب خطای ۰.۰۵) تعداد ۳۰۱ خانوار به صورت تصادفی ساده برای تکمیل پرسشنامه انتخاب و درنهایت باوجود تلاش پژوهشگران، تنها تعداد ۱۸۵ مورد از پرسشنامه­ها جمع­آوری شد. برای مقایسه آسیب پذیری در دو نمونه، از آزمون t نمونه های مستقل استفاده شده است. از آنجاکه بررسی میزان آسیب­پذیری کالبدی تنها با رویکردهای متداول، ممکن نبوده، پژوهش حاضر با استفاده از نرم­افزار GIS به پیش­بینی مناطقی که پس از رخداد مخاطرات­ به سبب حساسیت موجود به پهنه­های بحرانی تبدیل می شوند پرداخته است. بررسی ها نشان­دهنده­ی افزایش میزان آسیب پذیری شهر فراغی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کاهش میزان آسیب پذیری کالبدی – محیطی آن نسبت به سه روستا می باشد. از آنجا که کاهش آسیب پذیری منوط به کاهش خسارات در تمامی ابعاد است؛ نتایج این پژوهش نشان می­دهد، بازسازی پس از سیل ۱۳۸۴ استان گلستان نه تنها در کاهش میزان آسیب پذیری شهر فراغی نسبت به سه روستای مورد بررسی، موفق نبوده بلکه بر روند رو به­ رشد آسیب­پذیری آن موثر بوده است.

Keywords:

Vulnerability , displacement , rural settlements , recreational city , Golestan province , آسیب پذیری , جابه جایی , سکونتگاه های روستایی , شهر فراغی , استان گلستان