تقی طاوسی
محسن حمیدیان پور
راشد دهانی

هدف این پژوهش شناسایی تغییرات زمانی و پراکندگی فضایی رخداد توفان­های تندری گستره استان سیستان و بلوچستان، در مقیاس ساعتی، ماهانه، فصلی و سالانه، در دوره آماری سی ساله (۲۰۱۶ -۱۹۸۷) می­ باشد. بدین منظور از داده­های ساعتی هوای حاضر (ww) ۷ ایستگاه همدید استان سیستان و بلوچستان استفاده گردید. جهت بررسی تغییرات زمانی این رویداد از روش ناپارامتریک من­کندال و شیب سن استفاده شد. ضمن اینکه ارتباط این پدیده با انسو و همچنین پراکندگی مکانی آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان می­دهد که در مقیاس ساعتی بیشترین توفان­های تندری در ساعات ۱۲ و ۱۵ بعد از ظهر رخ داده است و به ندرت در شب رخ می­ دهند.به لحاظ ماهانه بیشترین بسامد توفان­های تندری متعلق به ماه مارس و می باشد. در بین فصول، فصل بهار با ۷۵۶ (۵/۱۷%) رخداد بیشترین  و پاییز (۵/۱۷%) و تابستان (۱۷%) کمترین فراوانی را دارند و همچنین در دوره­ی آماری مورد مطالعه سال ۱۹۹۷ با ۱۹۵ و سال ۱۹۸۵ با ۱۲ رخداد به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را داشته است.بررسی روند تغییرات توفان­های تندری در ایستگاه های منتخب نشان می­دهد که توفان­های تندری در تمامی ایستگاه­ها به جز ایستگاه سراوان روند افزایشی دارند. این روند کاهشی در سطح ۹۵% معنی­دار است. از دیگر نتایج این پژوهش این است که حدود ۷۲ درصد توفان­های تندری در فاز گرم انسو (النینو) رخ می­دهد و نوسانات سالانه این پدیده مرتبط به تغییر الگوهای جوی در طی النینو می­باشد.به لحاظ آرایش مکانی بیشترین توفان­های تندری در تمامی فصول در شرق استان با مرکزیت ایستگاه­های ایرانشهر و سراوان رخ می­دهد.  این آرایش فضایی در مقیاس فصلی بدین صورت است که بیشترین توفان­های تندری تابستانه و پاییزه با منشاء حاره­ای از مرکزیت شهر ایرانشهر برخوردار است ولی در طی فصول زمستان و بهاره با منشاء برون­حاره­ای با مرکزیت شهر سراوان می­باشد

Temporal Variations, Spatial Analysis, ENSO., رعد و برق, توفان های تندری, النینو, تغییرات زمانی و مکانی