امیر شعبانی کلدره - عضو کانون وکلای مرکز

آخذ بالسوم فردی است که کالایی از مالک گرفته تا پس از بررسی و پسندیدن احتمالی آن را با مالک موردمعامله قرار دهد. در مورد مسئولیت آخذ بالسوم در میان حقوقدانان، فقها و اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد.عده ای با استناد به قاعده ی «علی الید ما اخذت حتی تودیه»ید این شخص را ضمانی میدانند و برای آخذ بالسوم مسئولیت عینی قائل میشوند. در حالی که عدهای بر خلاف نظر فوق بر این عقیده هستند که شخص آخذ بالسوم اذن تصرف در مال را دارد. بنابراین او را همچون امین انگاشتهاند. ماده ۶۳۱ ق.م مصادیق امین را بطور حصری احصاء نموده است. با تدقیق در این ماده میتوان دریافت آخذ بالسوم در هیچ قسمت از قانون مدنی امین شناخته نشده است. هر چند که مالک به آخذ بالسوم اذن در تصرف مال خویش را میدهد اما این اذن دارای دو شرط میباشد. اول آن که یا کالا را سالم مسترد کند و یا این که در صورت پسندیدن، ثمن آن راپرداخت نماید. با استناد به تعاریف فوق این که رفتارآخذ بالسوم در صورت تلف عمدی مال در زمره جرم خیانت در امانت قرار میگیرد و یا مصداقی از جرم تخریب موضوع مواد ۶۷۵ به بعد ق.م.ا است موضوعی است که نگارنده با غوررسی در قوانین موضوعه و فقه امامیه بدان خواهد پرداخت.

آخذ بالسوم، امانی، ضمانی، خیانت در امانت، تخریب