فاروق سلیمانی - دانشجوی دکترای تخصصی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
علیرضا پیرزاد - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

بعضی از گیاهان زراعی از قابلیت مقاومت در برابر تنش های محیطی برخوردارند، به طوری که با مکانیزم عمل خود مانع از تولید بیشتر اکسیژن های رادیکال آزاد شده و یا با اکسیژن های رادیکال آزاد تولیدی مقابله می کنند. بر این اساس، به منظور بررسی اثر گونه های قارچی با رابطه میکوریزایی بر خصوصیات اکوفیزیولوژیکی گیاه زوفا (Hyssopus officinalis L.)، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در سال زراعی ۱۳۹۱ در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل گونه های قارچ میکوریزا (Glomus mousseae، G. intraradicese، G. fasiculatum، G. claroideum، Acaulospora longula و شاهد بدون میکوریزا) و آبیاری در چهار سطح (آبیاری در ۸۰، ۷۰، ۶۰ و ۵۰ درصد ظرفیت زراعی) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر آبیاری و میکوریزا بر میزان آنزیم آسکوربات پراکسیداز، و اثر متقابل بین آبیاری و میکوریزا روی درصد کلونیزاسیون، فعالیت کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز معنی دار بود. ترتیب بیشترین میزان آلودگی ریشه زوفا با G. mosseae، G. intraradices، G. fasiculatum، G. claroideum و A. longula در مقایسه با شاهد بود که با افزایش شدت تنش درصد کلونیزاسیون با همین ترتیب افزایش بیشتری داشت. بالاترین فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز در برگ گیاهان تلقیح شده با G. mosseae،G. fasiculatum،G. fasiculatum و G. claroideum به ترتیب در ظرفیت های زراعی ۵۰، ۶۰، ۵۰ و ۵۰ بدست آمد. بیشترین میزان آسکوربات پراکسیداز هم متعلق به آبیاری در ۵۰ درصد ظرفیت زراعی بود. به طور کلی نتایج این بررسی حکایت از آن داشت که گونه های میکوریزا با خنثی کردن اثرات رادیکال های آزاد، افزایش پایداری غشاء سلولی و میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در تعدیل تنش کمبود آب موثر بودند.

آسکوربات پراکسیداز, زوفا (Hyssopus officinalis L.), سوپراکسید دیسموتاز, ظرفیت زراعی, کاتالاز