اثر تنش خشکی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه Nepeta pogonosperma Jamzad et Assadi در تراکمهای مختلف

در میان تنش های غیرزنده، خشکی مهمترین مشکل زراعی است که باعث کاهش عملکرد محصولاتی می شود که به صورت دائم یا دوره ای در معرض آن قرار می گیرند. Nepeta pogonosperma Jamzad et Assadi گیاهی چند ساله و متعلق به تیره نعناعیان می باشد. ایران منطقه ای خشک و نیمه خشک بوده و بیشتر زمین های زراعی با مشکل کم آبی مواجه می باشند که این پدیده عمده ترین دلیل کاهش عملکرد محسوب می شود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی و فاصله کاشت بر گیاه Nepeta pogonosperma، تحقیقی در شرایط مزرعه در سال های ۹۱-۱۳۹۰ در ایستگاه تحقیقات البرز (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) اجرا شد. این آزمایش در قالب فاکتوریل و بر پایه بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار اجرا گردید. عامل فاصله کاشت در ۴ سطح (۲۰×۲۰، ۳۰×۳۰، ۴۰×۴۰ و ۵۰×۵۰ سانتی متر) و عامل خشکی در ۳ سطح آبیاری (۳۰، ۶۰ و ۹۰ درصد ظرفیت زراعی) اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تنش خشکی×فاصله کاشت بر قطر ساقه اصلی و درصد اسانس در سطح ۵% معنی دار بود. اثر تنش خشکی و فاصله کاشت بر طول و عرض برگ، طول گل آذین، عملکرد در هکتار، درصد و عملکرد اسانس، تعداد ساقه گلدار و کل ساقه ها و تعداد گل آذین معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمار ها نشان داد که بیشترین عرض برگ (mm۹/۱۵)، طول برگ (mm۵/۴۰) و عملکرد اندام هوایی در هکتار (kg/ha۳۳۹۱) مربوط به تیمار بدون تنش خشکی (FC %۹۰) بود. بیشترین تعداد ساقه بدون گل (Number/plant۴۷)، تعداد ساقه گلدار (Number/plant۴۱)، تعداد کل ساقه (Number/plant۸۸)، تعداد گل آذین (Number/plant۶/۱۵)، و بیشترین عملکرد اندام هوایی در هکتار (kg/ha۵۱۸۵)، درصد اسانس (۲۱/۳%) و عملکرد اسانس (kg/ha۱۲۲) مربوط به فاصله کاشت ۲۰×۲۰ سانتی متر بود. نتایج این بررسی نشان داد که به منظور دستیابی به بیشترین عملکرد اندام هوایی و عملکرد اسانس می توان از تراکم ۲۰×۲۰ در سطح تنش ۶۰% ظرفیت زراعی استفاده کرد.

Keywords:

پونه سای (Nepeta pogonosperma Jamzad et Assadi) , تنش خشکی , تراکم , عملکرد , اسانس