ریحانه حیدری - دانش آموخته کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه پیام نور اصفهان، اصفهان، ایران
مرتضی خداقلی - استادیار اقلیم شناسی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
مرضیه زارعان - دانش آموخته کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه پیام نور اصفهان، اصفهان، ایران

کشاورزی و منابع طبیعی بشدت به آب و هوا و اقلیم وابسته اند و از این رو تنوع اقلیمی و تغییرات آن، چه در کوتاه مدت (در طول دوره رشد گیاه) و چه در درازمدت، نقش تعیین کننده ای در میزان تولید و پایداری آن دارد. هدف از این پژوهش، بررسی و تعیین مهمترین عناصر اقلیمی موثر بر پراکنش گونه مریم نخودی شرقی (Teucrium orientale L.) و در نهایت، پهنه بندی زیست اقلیم آن در استان اصفهان بود. بدین منظور، ابتدا اقدام به ایجاد پایگاهی مرکب از ۱۶ متغیر اقلیمی ایستگاه های هواشناسی استان اصفهان طی دوره آماری مشترک ۴۰ ساله (۲۰۰۹-۱۹۷۰) که از اهمیت بیشتری در ارتباط با اکولوژی گیاهی برخوردار بودند، گردید. از روش تحلیل عاملی با دوران واریمکس، به منظور کاهش ابعاد ماتریس داده ها و از روش تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی به طریق وارد، برای پهنه بندی زیست اقلیم گونه مریم نخودی شرقی در استان استفاده شد و ۵ پهنه اقلیم رویشی منطبق بر ارتفاعات استان برای گونه شناسایی و نامگذاری شدند. به منظور بررسی فضایی متغیرهای اقلیمی ممیز، نتایج حاصل از تحلیل عاملی به محیط GIS وارد و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پهنه بندی این عوامل نیز انجام شد. یافته های این تحقیق نشان داد، ۴ عامل اول ۶/۹۳% از پراش متغیرهای اولیه را بیان می کند. این عوامل عبارت بودند از: بارش، روز یخبندان، تابش و سرعت باد که به ترتیب ۴۳/۴۲، ۹۳/۳۱، ۴۰/۱۰ و ۸۳/۸ درصد از تغییرات را نشان دادند.

مریم نخودی شرقی (Teucrium orientale L.), تحلیل عاملی, تحلیل خوشه ای, پهنه بندی