ایرج جاویدتاش - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام فارس
لیلا روشن دل - کارشناس مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام فارس

برای تعیین رنگهای طبیعی و به طور کلی مواد درون اندامهای هوایی و زمینی گیاهان در مراحل مختلف فنولوژی و نیز شرایط اقلیمی متفاوت، ۲۹۴ نمونه گیاه از ۷۲ خانواده گیاهی، از چند منطقه براساس آب و هوای مناسب و فصول مختلف، جمع آوری شدند. به منظور انجام عملیات رنگرزی، قسمتهای مختلف هر گیاه خشک و پودر گردید. با توجه به عمل هریک از مواد کمکی، یعنی نمکها که به عنوان ثابت کننده (یا دندانه های مختلف نیز نامیده می شوند) بکار می روند. از هرکدام به مقدار ۵-۳ درصد نسبت به وزن خشک الیاف، بر حسب تیرگی یا روشنی رنگ، از طریق روش رنگرزی همزمان، برروی الیاف پشم و ابریشم طبیعی استفاده گردید. به علاوه در تهیه حمام رنگ، مقدار ۴۰ برابر وزن خشک الیاف آب معمولی و تمیز و نیز ۱۰۰-۵۰ درصد پودر گیاه، بر حسب روشنی یا تیرگی رنگ به کار برده شد. همچنین به منظور تنظیم میزان اسید حمام، در حدلازم از اسید اگزالیک استفاده شد. بعد از خاتمه رنگرزی، جهت تعیین ثبات، تعدادی الیاف رنگ شده پشمی، از لحاظ نور با روشهای علمی و از نظر شستشو در محلولهای مختلف، تحت آزمایش قرار گرفتند. بررسیها و پژوهشها نشان می دهند که ۷۰-۶۰ درصد رنگهای حاصل در زمینه های گوناگون با استانداردهای بین المللی مطابقت می کنند. بنابراین، نتایج می توانند رهگشا و پایه و اساس مهمی برای رنگرزی الیاف پشم و ابریشم طبیعی در صنایع فرش و گلیم دستباف ایران باشند

رنگرزی, گیاهان رنگده