مطالعه اسانس ارس Juniperus excelsa

ارس یکی از مهمترین سوزنی برگان بومی ایران است. ارس به عنوان یکی از مقاومترین درختان به سرماهای شدید (بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد زیر صفر) و خشکی، جایگاه ویژه ای در نواحی کوهستانی ایران دارد که می بایستی از کلیه جهات مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش سعی شد که با بررسی ویژگیهای کمی و کیفی اسانس سرشاخه های سبز و میوه ارس علاوه بر شناسایی اجزای اسانس، اثر عوامل محیطی بر متابولیسم فرآورده های ثانوی مطالعه شود. برای بررسی اسانس ارس، سرشاخه های سبز و مخروط های ماده پایه های نر، ماده و نر-ماده ارس پس از تقطیر با بخار توسط GC/MS تجزیه شدند. نتایج نشان داد که مقدار اسانس در مخروط های ماده ارس به طور چشمگیری زیادتر از سرشاخه های سبز است. روند تغییرات فصلی اسانس مخروط های ماده متفاوت از سرشاخه های ارس بوده، به طوری که مقدار اسانس مخروط های ماده در طول دوره رشد و نمو افزایش می یابد، ولی در سرشاخه های سبز کاهش می یابد. با تجزیه اسانس سرشاخه ها و مخروط های ماده، ۳۲ ترکیب ترپنوییدی شناسایی شد که عمده ترین آنها عبارتند از α-pinene، limonene، trans-verbenol، cis- verbenol، verbenone، γ- elemene، elemol ، که α- pinene با میزان ۷۰% بیشترین ترکیب اسانس ارس را تشکیل می دهد. تغییرات فصلی هر یک از اجزای تشکیل دهنده اسانس ارس بسیار متفاوت می باشد. اثر خشکانیدن در جداسازی ترکیبات بسیار با ارزش بوده و کاربردهای اقتصادی دارد.

Keywords:

ارس , اسانس , فرآورده های ثانوی , تغییرات فصلی , Juniperus spp