تغییر رفتارهای رویشی و مقدار اسانس اسطوخودوس Lavandula officinalis در واکنش به مقادیر مختلف نیترات آمونیوم

در این تحقیق با استفاده از ویژگیهای مورفولوژی و بررسی فلور ایران ، ترکیه و فلسطین گونه اسطوخودوس شناسایی گردید، این گونه با اسامی علمی Lavandula officinalis,Lavandula vera,Lavandula angustifolia  شهرت دارد. بهترین روش تکثیر این گیاه با قلمه های برگدار  به طول ۸-۵ سانتی متر از بوته های ۳-۲ ساله مادری می باشد، استفاده از آکسین با غلظت ppm ۵ به مدت ۲۴ ساعت در دو هفته،  ریشه زنی قلمه ها را نسبت به گروه شاهدتسریع نمود.  قلمه های تیمار شده در اوایل هفته سوم و قلمه های تیمار نشده دراواخر هفته پنجم شروع به ریشه زنی کردند. تعداد ۵۰۰ قلمه اسطوخودوس به روش فوق تهیه گردید، پس از سه ماه رشد و مراقبت از قلمه ها در گلخانه، قلمه های ریشه دار شده به محل اجرای طرح انتقال یافتند. اسیدیته خاک مزرعه خنثی و مقدار ازت خاک بسیار ناچیز بود، سپس مزرعه در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کرت بندی گردید، در هر کرت ۱۵ قلمه ریشه دار کاشته شد، سیستم آبیاری قطره ای در مزرعه تعبیه شد، مقادیر ۰، ۵۰ ،۱۰۰ ، ۱۵۰ و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار نیترات آمونیوم ۲۶ درصد به صورت سرک در سه نوبت و هر نوبت به فواصل ۲ ماه با محاسبه مساحت هر کرت به مزرعه اضافه گردید، پس از گذشت پنج ماه برداشت به صورت نمونه برداری تصادفی ده بوته در هر کرت انجام گرفت،ارتفاع و قطر سایه گستر بوته ها اندازه گرفته شد، بوته ها از طوقه چیده شد، سپس وزن تر آنها اندازه گیری شد،  پس از ده روز وزن خشک بو ته ها یادداشت شد، بوسیله دستگاه کلونجر اسانس بوته های خشک هر تیمار استخراج گردید.نتایج نشان داد وزن تر، وزن خشک، وزن خشک برگ و ساقه ، ارتفاع، قطر سایه گستر، قطر ساقه،تعداد شاخه ها و مقدار اسانس گیاه اسطوخودوس، با افزایش نیترات آمونیوم مصرفی افزایش یافت. نتایج نشان داد بهترین رشد در تیمارKg/ha   ۲۰۰-۱۵۰ مشاهده شد و حداکثر اسانس مربوط به تیمار۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم در هکتار  نیترات آمونیوم بود،گرچه ازت مستقیما در ترکیبات دارویی اسطوخودوس وجود ندارد اما چون ازت جزء مهمی از ملکول کلروفیل است،  لذا هرچه عرضه ازت بیشتر گردد برگها بزرگتر شده وسطح کربن گیری زیادتر شده و ساخت مواد هیدروکربنه بدنبال آن منجر به افزایش محصولات این گیاه شده و از طرفی با افزایش سطح برگ تعداد کرکهای ترشح کننده اسانس این گیاه زیادتر شده و متعاقب آن مقدار اسانس استخراجی زیاد تر می گردد،  البته مقدار ازت مصرفی حد آستانه ای دارد و افزایش بیش از حد کود های ازته منجر به کاهش معیارهای مذکور خواهد شد،در تیمار Kg/ha ۱۵۰ بوته ها زودتر به گل نشستند بدلیل اهمیت دارویی و صنعتی بیشترگلها،توصیه می گردد مقدار مصرفی کودهای ازته Kg/ha  ۱۵۰ باشد.

Keywords:

اسطوخودوس , نیترات آمونیوم , Lavandula angustifolia , Lavandula vera , Lanandula officinalis , Lavander , Ammoniom nitrate