معصومه پوراسماعیل - تهران، دانشگاه تهران، جهاد دانشگاهی دانشکده علوم، گروه پژوهشی میکروبیولوژی کاربردی
مظفر شریفی - تهران، دانشگاه تهران، جهاد دانشگاهی دانشکده علوم، گروه پژوهشی میکروبیولوژی کاربردی

زیره سیاه (Bunium Persicum)گیاهی از خانواده چتریان است که بذر آن به علت خواب به سختی جوانه می زند و به این دلیل در ایران کشت نمی شود. از آنجایی که بذر زیره سیاه خواص دارویی بسیاری دارد، برطرف کردن خواب آن از اهمیت ویژهای برخوردار می باشد. بررسی فنولوژی زیره سیاه نشان داده است که جوانه زنی بذر این گیاه در بهار صورت می پذیرد و نیاز به گذراندن یک دوره به نسبت طولانی سرما پیش از جوانه زدن دارد، همچنین بررسی های قبلی نشان داده است که برخی غلظتهای هورمونهای گیاهی موجب رفع خواب زیره سیاه می شوند. در این پژوهش اثر پیش تیمار سرما به تنهایی و همراه با برخی تیمارهای هورمونی موثر در رفع خواب بذر زیره در برطرف کردن خواب بذرهای این گیاه مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر طول دوره پیش تیمار سرما بر رفع خواب و القای جوانهزنی و همچنین تاثیر متقابل پیش تیمار سرما و برخی تیمارهای هورمونی بر رفع خواب بذر زیره سیاه بوده است. برای بررسی اثر طول پیش تیمار سرما  ،  بذرها به مدت ۰ ، ۱ ، ۲ ، ۳ ، ۴ ، ۶ ، ۸ یا۱۰ هفته در یخچال ( °C ۴ ) قرار داده شدند و سپس به شرایط عمومی مناسب برای جوانه زنی منتقل شدند و برای بررسی اثر پیش تیمار سرما و تیمارهای هورمونی ، بذرها پس از اینکه حداقل زمان سرمادهی لازم (۴ هفته) را تجربه کردند در معرض غلظتهای ۰ و ۵- ۱۰ مولار بنزیل آدنین یا کینتین قرار داده شدند.  نتایج نشان داد که تیمار سرما برای القای جوانه زنی و رفع خواب بذر زیره سیاه لازم می باشد و افزایش زمان سرما دهی به افزایش درصد جوانهزنی منجر می شود به طوری که در تیمار سرمای ۸ و ۱۰ هفتهای ۵۸درصد بذرها جوانه زدند، همچنین بررسی اثر متقابل پیش تیمار سرما و تیمار های هورمونی نشان داد که پیش تیمار سرما و بنزیل آدنین باعث تشدید اثرات یکدیگر شده به طوری که در حضور توام این دو تیمار درصد جوانه زنی به ۹۲.۲  درصد رسید.

جوانه زنی, زیره سیاه, سرمادهی, بنزیل آدنین, خواب بذر