کامکار جایمند - دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
محمدباقر رضایی - استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
فاطمه سفیدکن - استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
محمود نادری - کارشناس ارشد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
هاشم کنشلو - استادیار، بخش تحقیقات جنگل، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
محمدیوسف آچاک - کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سیستان و بلوچستان، زاهدان
مهدی فرحپور - دانشیار، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
شاهرخ کریمی - کارشناس، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

گونه Moringa peregrina (Forssk.) Fiori یکی از گونه های قابل رویش در مناطق گرمسیری و بیابانی است که در عرصه وسیعی از مناطق جنوب شرقی کشور در استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان پراکنش دارد. گز روغنی یک درختچه بیابانی است که در مناطق با بارندگی بسیار ناچیز رویش داشته و ارزش غذایی، دارویی، زیست محیطی، صنعتی و اقتصادی زیادی دارد. هدف از این بررسی تعیین میزان اسیدهای چرب روغن بذر Moringa peregrina در رویشگاه های مختلف بود. در سال ۱۳۸۹ از استان سیستان و بلوچستان پنج نمونه از ایستگاه های تحقیقاتی منابع طبیعی جمع آوری گردید که درصد روغن با روش سوکسله اندازه گیری گردید. میزان روغن در بذر ایستگاه تنگ فنوج (۶/۵۴%)، ایستگاه کنشکی (۴/۵۰%)، ایستگاه بنت (۴/۵۲%)، ایستگاه بگابند (۲/۵۳%) و ایستگاه دوراهی چانف (۶/۵۳%) بدست آمد. از نمونه های جمع آوری شده با روش پرس سرد و حلال اقدام به استخراج روغن گردید که پس از تهیه متیل استر با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) مورد تجزیه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان اسیدهای چرب اسید اولئیک از ۱۲/۴۲% تا ۳۳/۷۲%، اسید پالمیتیک از ۷۳/۷% تا ۳۴/۱۵%، ایزو- اسید اولئیک از ۰۸/۳% تا ۱۷/۴۲%، اسید پالمیتولئیک از ۶۷/۰ تا ۴۸/۳%، اسید استئاریک از ۰۳/۱% تا ۵۴/۱۱%، اسید بهنئیک از ۳۴/۰% تا ۲۲/۱%، اسید گادولئیک از ۲۴/۰% تا ۹۴/۰% و اسید آراشیدئیک از ۲۱/۰% تا ۴۴/۱% متغیر بودند. با توجه به اینکه بیش از ۹۰% روغن مصرفی در کشور از خارج وارد می گردد، و با توجه به نتایج تحقیق حاضر و میزان اسیدهای چرب موجود در بذر گونه Moringa peregrina، این گیاه می تواند به عنوان منبعی جدید برای تولید روغن نباتی و مصارف غذایی گسترده مورد استفاده قرار گیرد.

روغن بذر Moringa peregrina (Forssk.) Fiori, متیل استر روغن, کروماتوگرافی گازی (GC), اسیدهای چرب, اسید اولئیک, گز روغنی