گلمحمد گریوانی - استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، مشهد
ابراهیم شریفی عاشورآبادی - دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
صفر صفری - کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
مهدی میرزا - دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

به منظور بررسی تاثیر کشت و اهلی کردن دو گونه از جنس آویشن (Thymus L.)در اکوسیستم های زراعی در استان خراسان شمالی، آزمایشی در سال های ۸۸-۱۳۸۴، در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی کهنه کند بجنورد انجام گردید. این دو گونه شامل گونه بومی آویشن خراسانی (Thymus transcaspicus) و گونه آویشن باغی (Thymus vulgaris) بود. تیمارهای مورد بررسی شامل مراحل مختلف برداشت بود. هر کدام از گونه ها، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار آزمون شدند. نتایج سال های آزمایش برای هر کدام از گونه ها جداگانه و به صورت تجزیه مرکب مورد آزمون قرار گرفت. براساس یافته های این پژوهش، تعداد و ترتیب میزان درصد ترکیب های اصلی در هر دو گونه آویشن (T. transcaspicus و T. vulgaris) تفاوت چندانی نداشت. در هر دو گونه آویشن کمیت های اندازه گیری شده تحت تاثیر مراحل مختلف برداشت در هر دو سال قرار گرفتند و بیشترین وزن خشک اندام در هر دو گونه، مربوط به مرحله ی انتهای گلدهی در هر دو سال آزمایش بود. مراحل مختلف برداشت بر ترکیب موجود در اسانس اندام هوایی در هر دو گونه آویشن در هر دو سال در مراحل مختلف تاثیرات متفاوتی داشتند. با این حال روند عملکردهای کمی به ویژه عملکرد اسانس به عنوان عملکرد اقتصادی در هر دو گونه به این صورت بود که مرحله اواسط گلدهی در سال سوم از نظر برداشت اقتصادی بیشتر، مناسبتر به نظر می رسد. چون بیشترین عملکرد اسانس در هر دو گونه، در اواسط مرحله گلدهی سال سوم، بیشترین بازدهی را نشان داد. ضمن اینکه عملکرد اسانس گونه T. vulgaris به مراتب بیشتر از گونه آویشن T. transcaspicus بود.

آویشن (Thymus L.), کشت و اهلی سازی, مراحل برداشت, استان خراسان شمالی