اثرات غلظت های مختلف سرب و مس بر مقدار مالون دآلدهید، پرولین و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در گیاه دارویی خرفه (Portulaca oleracea L.)

گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) متعلق به تیره Portulacaceae، عموما به عنوان علف هرز شناخته شده و از نقطه نظر فیزیولوژیکی دارای قابلیت تحمل پذیری بسیار بالا در محیط های شور یا آلوده به فلزات سنگین بوده و گیاه مناسبی جهت کاشت و پالایش محیط و خاک از این گونه تنش ها به شمار می رود. به منظور نشان دادن اثرات دو فلز سنگین سرب و مس بر مالون دآلدهید، پرولین و آنزیم های آنتی اکسیدان آزمایشهایی در طرحی کاملا تصادفی اجرا شد. بدین منظور پس از کاشت گیاهان با شرایط یکسان در بستر استریل لیکا و تغذیه آنها با محلول غذایی هوگلند، تیمارهایی با غلظت های متفاوت (۰، ۱۰، ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۱۵۰۰ میکرومولار) از نمک دو فلز سنگین سرب (Pb(NO۳)۲) و مس (CuSO۴.۵H۲O) به صورت جداگانه و همگی در سه تکرار به گیاهان اعمال گردید. پس از ده روز اعمال تیمار گیاهان جهت انجام آزمایشها برداشت شدند. نتایج نشان داد که جذب فلزات سرب و مس در تیمارهای دارای غلظت بالا در مقایسه با نمونه شاهد افزایش دارد. میزان جذب اتمی این عناصر در نمونه های ریشه بیشتر از اندام هوایی بود. میزان مالون دآلدهید در اندام هوایی و ریشه هر دو تنش سرب و مس از نمونه شاهد به سمت غلظت های بالا به طور معنی داری افزایش یافت. میزان اسید آمینه پرولین در هر دو تنش سرب و مس و هر دو قسمت اندام هوایی و ریشه به طور معنی دار روند افزایشی داشت. فعالیت آنزیم پراکسیداز در هر دو تنش سرب و مس و هر دو قسمت اندام هوایی و ریشه روند افزایشی و آنزیم کاتالاز روند کاهشی را به طور معنی دار نشان داد. به طور کلی میزان مالون دآلدهید، پرولین و فعالیت آنزیم پراکسیداز در نمونه های ریشه بیشتر از اندام هوایی بود و این نتیجه نشان داد که ریشه در گیاه خرفه جمع کننده عمده فلزات سنگین سرب و مس است. کمتر بودن فعالیت آنزیم کاتالاز در ریشه نسبت به اندام هوایی، حساسیت این آنزیم را نسبت به تجمع زیاد سرب و مس در ریشه اثبات نمود.

Keywords:

خرفه (Portulaca oleracea L.) , فلزات سنگین , سرب , مس , پالایش گیاهی