اثر تنش خشکی بر کمیت و کیفیت اسانس و کارایی مصرف آب (WUE) در اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.)

کمبود آب می تواند اثرات متفاوتی را بر فرایندهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان به دنبال داشته باشد. تولید اسانس نیز از نظر مقدار و نوع ترکیب تحت تاثیر تنش خشکی قرار می گیرد. اکالیپتوس ها و ازجمله Eucalyptus camaldulensis Dehnh. به عنوان منابع غنی از اسانس و به ویژه ترکیب ۸،۱-سینئول مطرح می باشند. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر بازده اسانس، نوع ترکیب های شیمیایی و همچنین کارایی مصرف آب در گونه E. camaldulensis، تاثیر سه تیمار رطوبتی شامل ۱۰۰% ظرفیت زراعی (بدون تنش)، ۷۰% ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و ۴۰% ظرفیت زراعی (تنش شدید) در سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در ایستگاه تحقیقات بیابان زدایی شهید صدوقی یزد و در شرایط لایسیمتری انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که هرچند با افزایش دسترسی گیاه به آب به دلیل تولید برگ بیشتر، اسانس بیشتری تولید گردید، اما تنش ملایم خشکی، افزایش بازده اسانس و بهبود کارایی مصرف آب در خصوص تولید اسانس را به همراه داشت. تنش ملایم خشکی باعث بالا رفتن درصد ۸،۱-سینئول نسبت به سایر تیمارها گردید (p < ۰.۰۰۱)، هرچند باعث کاهش تولید و یا توقف تولید بسیاری دیگر از ترکیب ها شد. درصد ۸،۱-سینئول در تیمارهای ۱۰۰، ۷۰ و ۴۰ درصد ظرفیت زراعی به ترتیب ۳۳/۶۹، ۱۳/۷۸ و ۸۷/۵۱ بود. تولید ترکیب آلفا-پنین نیز به عنوان یکی دیگر از ترکیب های مهم تحت تاثیر رطوبت کافی (بدون تنش) قرار گرفت، به گونه ای که مقدار آن با سایر تیمارها دارای اختلاف معنی داری (p < ۰.۰۰۱) بود. درصد این ترکیب در تیمارهای ۱۰۰، ۷۰ و ۴۰ درصد ظرفیت زراعی به ترتیب ۱۴، ۰۳/۷ و ۰۶/۴ بود.

Keywords:

اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) , تنش خشکی , اسانس , کارایی مصرف آب (WUE)