اثر دور آبیاری و مصرف کود نیتروژن بر تغییرات عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیک شنبلیله (Trigonella foenum-gracum L.)

به منظور بررسی اثر دور آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-gracum L.)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد بیرجند در بهار سال ۱۳۸۸ انجام شد. دور آبیاری (در سه سطح ۴، ۸ و ۱۲ روز) به عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن (در چهار سطح صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم اوره در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری پس از ۴ و ۸ روز تفاوت معنی داری نداشت؛ افزایش نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد ولی بین مقادیر ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم اوره در هکتار تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد دانه دیده نشد. کاهش آب مصرفی همچنین موجب افزایش معنی دار سدیم، پرولین و کربوهیدرات، و کاهش پتاسیم، کلروفیل a، کاروتنوئید و مجموع رنگدانه های فتوسنتزی در برگ شد ولی روی کلروفیل b اثر معنی داری نداشت. نیتروژن موجب افزایش معنی دار کلروفیل a، کاروتنوئید، مجموع رنگدانه ها و پتاسیم گردید. افزایش نیتروژن تا سطح ۵۰ کیلوگرم در هکتار موجب افزایش کربوهیدرات ولی پس از آن باعث کاهش کربوهیدرات برگ شد. براساس نتایج بدست آمده در این آزمایش، می توان بیان کرد که گیاه دارویی شنبلیله تا حدودی به خشکی مقاوم است و با در نظر گرفتن اهمیت این گیاه دارویی، می توان در شرایط کمبود آب از آن به عنوان جایگزین گیاهانی که ارزش اقتصادی پایین تری در شرایط کمبود آب دارند، استفاده نمود.

Keywords:

شنبلیله (Trigonella foenum-gracum L.) , دور آبیاری , نیتروژن , کلروفیل , تنظیم کننده های اسمزی