بررسی اثرهای هیدرو و اسموپرایمینگ در دماهای مختلف بر جوانه زنی و رشد گیاهچه مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad.) تحت تنش رطوبتی

مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad.) ازجمله گیاهان متعلق به خانواده نعناعیان است که گونه های متعدد آن در مناطق مختلف ایران رویش دارند. مرحله جوانه زنی یکی از مراحل مهم در دوره رشدی گیاهان است که اغلب تحت تاثیر شرایط نامساعد محیطی قرار گرفته و دچار اختلال می شود. در ایران، تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل نامساعد محسوب می شود. پرایمینگ یکی از روشهای بهبود کیفیت بذر برای شرایط تنش است. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر هیدرو و اسموپرایمینگ در دماهای مختلف بر بهبود کیفیت بذر مرزه خوزستانی در شرایط تنش رطوبتی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و سه فاکتور اجرا شد. فاکتور اول شامل سه سطح تنش رطوبتی (صفر، ۴- و ۸- بار)، فاکتور دوم، سه سطح پرایمینگ (صفر، ۴- و ۸- بار) و فاکتور سوم شامل دو سطح دمای پرایمینگ (۱۵ و ۲۵ درجه سانتی گراد) بود. برای ایجاد مکش اسمزی در محیط پرایمینگ و همچنین محیط جوانه زنی از PEG۶۰۰۰ استفاده شد. با پیشرفت تنش خشکی، صفاتی نظیر درصد و سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک گیاهچه، طول گیاهچه و شاخص بنیه کاهش یافت، اما تعداد ریشه فرعی تا تنش ۴- بار افزایش و پس از آن کاهش یافت. هیدرو و اسموپرایمینگ، کیفیت بذر را بهبود بخشیدند. اثر متقابل تنش خشکی و پتانسیل اسمزی محلول پرایمینگ بر درصد و سرعت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، تعداد ریشه فرعی و شاخص بنیه معنی دار بود. تیمار هیدروپرایمینگ در دمای °C۱۵ بیشترین اثر مثبت را بر درصد و سرعت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، تعداد ریشه فرعی و شاخص بنیه در شرایط بدون تنش و تنش ۴- بار داشت، درحالی که در شرایط تنش ۸- بار، تیمار اسموپرایمینگ ۴- بار در دمای °C۱۵ توانست بیشترین اثر مثبت را بر سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه داشته باشد. طویل ترین ریشه ها در شرایط تنش و بدون تنش خشکی از بذرهای اسموپرایم شده (در ۸- بار و دمای °C۲۵) بدست آمدند. تیمارهای اسموپرایم به طور بارزی طول گیاهچه و تعداد ریشه فرعی را افزایش دادند. به استثنای صفت تعداد ریشه که تحت تاثیر دمای پرایمینگ قرار نگرفت، اغلب صفات مورد بررسی، در بذرهایی که در دمای پایین تری (°C۱۵) پرایم شده بودند وضعیت بهتری داشتند.

Keywords:

مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad.) , جوانه زنی , تنش خشکی , دمای پرایمینگ , پلی اتیلن گلایکول