تاثیر مقادیر نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد پیکر رویشی، بازده، عملکرد و کیفیت اسانس بابونه کبیر (L. Tanacetum parthenium)

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال ۱۳۸۹ در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکان شهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار)، کود فسفره از منبع سوپرفسفات تریپل در دو سطح (۶۰ و ۸۰ کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی در سه سطح (۰، ۱۵ و ۳۰ تن در هکتار) بودند. در مرحله تشکیل غنچه، پیکر رویشی گیاهان برداشت شده و ضمن محاسبه عملکرد، اسانس از اندامهای هوایی به روش تقطیر با آب استخراج شده و با دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد پیکر رویشی، درصد و عملکرد اسانس در سطح ۱% معنی دار بود. همچنین، کود نیتروژن بر درصد کریزانتنیل استات و سانتولینا تری ان موجود در اسانس در سطح ۵% تاثیر معنی دار داشت. کود فسفره بر درصد کریزانتنیل استات اسانس در سطح ۵% تاثیر معنی دار داشت. کود گاوی نیز بر درصد اسانس در سطح ۱% و بر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، درصد کامفور، کامفن و سانتولینا تری ان در سطح ۵% تاثیر معنی دار داشت. اثر متقابل کودهای نیتروژن و دامی بر عملکرد پیکر رویشی در سطح ۵% معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس مربوط به تیمار مصرف ۶۰ کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود که به ترتیب برابر ۳۲/۰% و ۱۹ کیلوگرم اسانس در هکتار بود. در صورتی که بیشترین عملکرد پیکر رویشی در تیمار ۱۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. همچنین استفاده از کود دامی منجر به افزایش درصد و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. بررسی نتایج حاصل از طیف های GC و GC/MS در تیمارهای مختلف، حکایت از آن دارد که کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر درصد ترکیب های عمده اسانس موثر می باشد.

Keywords:

بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.) , کود دامی , اسانس , نیتروژن , فسفر , کامفور