سید غلامرضا موسوی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
محمدجواد ثقه الاسلامی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
الهام انصاری نیا - عضو باشگاه پژوهشگران جوان و دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
حامد جوادی - مربی، دانشگاه پیام نور قاین

به منظور بررسی تاثیر تنش کم آبی و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و بازده مصرف آب در گیاه همیشه بهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال ۱۳۸۸ به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این تحقیق دور آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از ۶۰، ۱۲۰ و۱۸۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی و مقادیر نیتروژن در چهار سطح (صفر، ۶۰، ۱۲۰ و ۱۸۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر دور آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، بازده مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس و تعداد و عملکرد خشک گل در سطح ۱% معنی دار بود. با افزایش دور آبیاری از ۶۰ به ۱۸۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در متر مربع، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، تعداد و عملکرد خشک گل در واحد سطح به ترتیب ۶/۲۶، ۵/۴۹، ۶/۳۹، ۳/۷۹، ۶/۶۵ و ۷۲ درصد کاهش یافت. بیشترین عملکرد بیولوژیک و وزن طبق بذری نیز مربوط به دور آبیاری ۶۰ میلی متر تبخیر تجمعی بود، ولی بیشترین بازده مصرف آب در دور آبیاری پس از ۱۲۰ میلی متر تبخیر تجمعی بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که اثر مقدار کود نیتروژن مصرفی بر تمامی صفات بجز شاخص برداشت و تعداد طبق در متر مربع در سطح ۱% معنی دار بود، به طوری که افزایش مقدار کود مصرفی نیتروژن باعث افزایش معنی دار صفات گردید. اثر متقابل دور آبیاری و کود نیتروژن صفات مورد مطالعه را تحت تاثیر قرار نداد. به طور کلی، براساس نتایج این تحقیق و با در نظر گرفتن بازده مصرف آب، تیمار آبیاری پس از ۱۲۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و کاربرد ۱۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای دستیابی به عملکرد دانه قابل قبول در شرایط این آزمایش پیشنهاد می شود.

همیشه بهار (Calendula officinalis L.), کم آبی, نیتروژن, عملکرد, بازده مصرف آب