شناسایی گیاهان دارویی منطقه ارسباران و مطالعه دانش بومی مردم محلی (مطالعه موردی: جنگلهای ارسباران، حوضه آبخیز مردانقم چای)

گیاهان بومی و اندمیک، ذخایر توارثی گیاهی هر منطقه محسوب می شوند و به دلیل دارا بودن صفات مرفولوژیکی مطلوب، مقاومت به آفات و امراض و سازگاری به شرایط اکولوژیک از اهمیت خاصی برخوردارند. این تحقیق با هدف شناسایی گیاهان دارویی از فلور ارسباران، حوضه مردانقم چای و مطالعه دانش بومی مردم محلی مرتبط با گیاهان دارویی و عوامل موثر بر آن، انجام شده است. برای دستیابی به این هدف، پس از شناسایی فلور منطقه و تفکیک گیاهان دارویی، به جمع آوری اطلاعات با ارائه پرسشنامه، به صورت تصادفی از جمعیت بالای ۲۰ سال به تعداد ۱۸۰ نمونه، پرداخته شد. نتایج نشان داد که ۳۰% از فلور منطقه شامل گیاهان دارویی باارزش است که متعلق به ۵۶ جنس و ۳۰ خانواده گیاهی می باشد و با توجه به برداشت گیاهان برای مقاصد دارویی توسط مردم محلی، خانواده های Labiatae، Compositae، Rosaceae، Urticaceae، Umbellifereae و Grossulariaceae به ترتیب دارای بیشترین مصرف در منطقه می باشند. نتایج تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از پرسشنامه ها در نرم افزار SPSS، با آزمون ناپارامتری kruskal-Wallis و ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که از میان فاکتورهای موثر بر میزان شناخت گیاهان دارویی موجود در منطقه، رابطه بین شناخت و دسترسی به خانه بهداشت جهت درمان در روستا معنی دار است (۰۵/۰ =P). یعنی دسترسی به پزشک، بر میزان آشنایی مردم محلی با گیاهان دارویی، موثر بوده است و همچنین رابطه آن با میزان دسترسی جنگل نشینان به شهرهای اطراف جهت معالجه نیز معنی دار است (۰۱/۰ =P)، یعنی محدودیت تردد، بر میزان شناخت گیاهان دارویی توسط جنگل نشینان، اثرگزار بوده است، ولی رابطه بین شناخت گیاهان دارویی با سن و سطح تحصیلات افراد و میزان مصرف داروهای شیمیایی معنی دار نیست. یعنی سن و سطح تحصیلات افراد محلی و میزان مصرف داروهای شیمیایی در شناخت گیاهان دارویی تاثیری نداشته است (۰۵/۰ =P).

Keywords:

اندمیک , مطالعه دانش بومی , آزمون ناپارامتری kruskal-Wallis , ضریب همبستگی اسپیرمن