محمدرضا اردکانی - استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت
بهلول عباس زاده - کارشناس ارشد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
محمدحسن عصاره - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
فرزاد پاک نژاد - دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت
علی کاشانی - استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت
معصومه لایق حقیقی - کارشناس، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

یکی از شیوه های مدیریت منابع طبیعی، بهره برداری از زمین های کم بازده و استفاده از گونه های مقاوم گیاهی در شرایط دشوار می باشد. در این پژوهش در سال ۱۳۸۸، از رویشگاه طبیعی کافوری (Camphorosma monspliaca L.) در منطقه اراک (دشت چرا) در مرحله ابتدایی رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی بذر با استفاده از پلات گذاری با تکرار، نمونه برداری گردید. در مرحله گلدهی کامل، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش (کانوپی)، طول و وزن ریشه، کلروفیل، وزن خشک بوته ها، میزان قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن اندازه گیری شد. مقایسه میانگین صفات مورفولوژیک نشان داد که منطقه با شوری کمتر (منطقه ۳ با dS/m ۶/۷ =EC)، بیشترین ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، سرشاخه کل و سرشاخه گلدار را داشت. منطقه با شوری زیاد (منطقه ۱ با dS/m ۴/۱۲ =EC) بیشترین طول ریشه، وزن ریشه، درصد اسانس در مرحله رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی را نسبت به مناطق با شوری متوسط (منطقه ۲ با dS/m ۷/۱۱ =EC) و منطقه ۳ داشت. منطقه ۱ بیشترین قند محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و کلر را داشت. منطقه ۳ بیشترین کلروفیل کل، کلروفیل a و کلروفیل b را داشت. همچنین منطقه ۲ از آهن بیشتری برخوردار بود. نتایج همبستگی ساده صفات نشان دادند که بین ارتفاع گیاه با درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل همبستگی منفی معنی دار وجود داشت. بین قندهای محلول با پرولین، منیزیم، کلسیم و کلر همبستگی مثبت معنی دار وجود داشت. همچنین بین قندهای محلول با کلروفیل کل ۲ همبستگی منفی معنی دار وجود داشت. به طور کلی با توجه به نتایج، گیاه کافوری گیاهی متحمل به شوری بوده و به نظر می رسد که دارای ارزش دارویی و مرتعی می باشد.

کافوری (Camphorosma monspliaca L.), گیاه دارویی, شوری, پرولین, قندهای محلول, عناصر غذایی