مریم مکی زاده تفتی - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، دانشگاه تبریز
محمدرضا چایی چی - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
صفر نصراله زاده - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
کاظم خاوازی - استادیار، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور، تهران

مرزه با نام علمی Satureja hortensis L. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و غذایی استفاده می شود. در این تحقیق اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود شیمیایی اوره، کود زیستی (مخلوطی از دو باکتری ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) و تلفیق کود زیستی با ۵۰% کود شیمیایی و شاهد (بدون کود) بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک سرشاخه گلدار و وزن خشک اندام هوایی تحت تاثیر منابع مختلف نیتروژن قرار گرفت و بالاترین میزان این صفات مربوط به کاربرد کود زیستی به همراه ۵۰% کود شیمیایی بود. البته درصد اسانس نیز به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و کاربرد کود شیمیایی (۰۷/۲%) و پس از آن به ترتیب کاربرد کود زیستی به همراه ۵۰% کود شیمیایی (۹۱/۱%) و کود زیستی (۹۰/۱%) بیشترین درصد اسانس را تولید نمودند. کاربرد منابع مختلف نیتروژن سبب افزایش معنی دار عملکرد اسانس در واحد سطح نسبت به شاهد شد و بالاترین عملکرد اسانس در واحد سطح مربوط به تلفیق کود زیستی و ۵۰% کود شیمیایی (۲۳/۳۰ کیلوگرم در هکتار) بود و پس از آن به ترتیب کود شیمیایی و کود زیستی بیشترین میزان اسانس را تولید نمودند. نتایج این تحقیق حکایت از آن دارد که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه تاثیر مثبتی داشته و به جای مصرف مداوم کود شیمیایی می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کود شیمیایی نیتروژنی اوره گام برداشت.

مرزه (Satureja hortensis L.), آزوسپیریلوم, ازتوباکتر, اسانس, کود زیستی, کود نیتروژن