تاثیر مراحل مختلف برداشت بر عملکرد اندام هوایی، اسانس و ترکیب های اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)

به منظور بررسی اثر مراحل مختلف برداشت بر عملکرد اندام هوایی، اسانس و ترکیب های اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)، آزمایشی طی سال های ۸۸-۱۳۸۶ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در استان اصفهان انجام شد و بهترین زمان برداشت گیاه از نظر بالاترین عملکرد اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول بررسی گردید. اندام هوایی گیاه در چهار مرحله فنولوژیکی مختلف شامل: ۱) مرحله آغاز گلدهی، ۲) مرحله ۵۰% گلدهی ۳) مرحله گلدهی کامل و ۴) مرحله بذردهی، برداشت و در هوای آزاد و در سایه خشک گردید. نتایج بدست آمده حکایت از اثر معنی دار مراحل مختلف برداشت بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت. براساس میانگین صفات، بیشترین وزن خشک اندام هوایی و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل و بیشترین درصد اسانس در مرحله ۵۰% گلدهی بدست آمد. اثر متقابل سال در مرحله برداشت مشخص نمود که در مجموع تیمار مربوط به مرحله گلدهی کامل سال دوم، بیشترین وزن خشک اندام هوایی و عملکرد اسانس را (به ترتیب معادل با ۳۰۸۳ و ۶۱/۶۸ کیلو گرم در هکتار) تولید نموده است. بیشترین درصد اسانس اندام هوایی در طی دو سال متعلق به مرحله ۵۰% گلدهی بود و سال تاثیر معنی داری روی درصد اسانس نداشت. شش ترکیب بیشترین درصد اسانس را تشکیل دادند که در بین آنها تیمول ترکیب غالب در هر چهار مرحله برداشت بود. بیشترین مقدار تیمول در مرحله ابتدای گلدهی (۹/۸۵%) حاصل شد که نسبت به سایر مراحل برداشت اختلاف معنی داری را نشان داد. دومین ترکیب غالب اسانس کارواکرول بود که در مرحله بذردهی به حداکثر مقدار خود رسید و تفاوت معنی داری با سایر مراحل برداشت داشت. سه ترکیب پارا سیمن، ۱،۸-سینئول و گاما-ترپینن در مرحله ۵۰% گلدهی، حداکثر مقدار را دارا بودند (به ترتیب ۴/۳، ۴/۱ و ۸/۱%) و بورنئول همانند کارواکرول در مرحله بذردهی بیشترین مقدار (۵۳/۲%) را نشان داد. در مجموع براساس نتایج بدست آمده بهترین زمان برداشت آویشن دنایی جهت رسیدن به حداکثر پتانسیل عملکرد اندام هوایی، عملکرد اسانس و عملکرد تیمول مرحله گلدهی کامل می باشد.

Keywords:

آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) , مراحل مختلف برداشت , عملکرد اندام هوایی , اسانس , تیمول