اثر تیمارهای مختلف فیزیکی- شیمیایی در رفع خواب بذر گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.)

نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) گیاهی متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) می باشد. این گیاه از نظر دارویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در طبیعت جوانه زنی بذر این گیاه به سختی صورت می گیرد که موجب در معرض انقراض قرار گرفتن آن شده است. این پژوهش ضمن بررسی علت پایین بودن جوانه زنی بذر، عوامل موثر بر تحریک جوانه زنی را مورد بررسی قرار خواهد داد. تیمارهای مختلف فیزیکی- شیمیایی شامل خراش دهی پوسته بذر، خراش دهی پوسته بذر و آب جاری، قرار دادن بذور نرمال زیر آب جاری، حذف کامل پوسته بذر و کشت مغز بذر، ایجاد ترک در پوسته بذر و تیمار بذر نرمال با اسید سولفوریک بود. بذرها در سال ۱۳۸۸ از ایستگاه آبخوانداری واقع در شهر سبزوار جمع آوری شدند. سترون کردن بذرها با محلول HgCl۲w/v ۱/۰% انجام شد و اثر چهار تیمار دمایی C˚۴+، C˚۲۰+، C˚۲۵+ و قرارگیری بذرها به مدت یک هفته در دمای C˚۴+ و سپس انتقال به دمای C˚۲۵+ بر جوانه زنی بذر این گیاه بررسی گردید. در هیچ یک از تیمارهای شاهد، خراش دهی مکانیکی، آب جاری و تیمار با اسید سولفوریک، جوانه زنی حاصل نشد. اختلاف معنی داری در جوانه زنی بذر در تیمارهای خراش دهی پوسته بذر و آب جاری و برش با اسکالپل و ایجاد شکاف در بذر بجز بذرهایی که پوست برداری شده بودند مشاهده نشد. تیمار حذف کامل پوسته بذر و قرارگیری بذرها در دمای C˚۴ به مدت یک هفته و سپس نگهداری آنها در دمای C˚۲۵ بهترین نتیجه (۱۰۰% جوانه زنی) را در بر داشت. حذف کامل پوسته بذر به عنوان مانع فیزیکی همراه با سرمادهی اولیه روشی موثر برای جوانه زنی بذر این گونه شناخته شد.

Keywords:

نوروزک , Salvia leriifolia Benth , خواب بذر , جوانه زنی , موانع فیزیکی- شیمیایی