محمود نادری حاجی باقرکندی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور ابهر
فاطمه سفیدک - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
ابراهیم عزیزی - دانشیار، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران
محمدرضا پورهروی - استادیار، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور ابهر

برگ بو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. به علت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، به طوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت می شود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر و بازده و درصد ترکیب های تشکیل دهنده اسانس، تحقیق در مورد مدت زمان بهینه تقطیر که با کمترین مصرف انرژی بتوان بهترین کمیت و کیفیت را از اسانس هر گیاهی بدست آورد، همواره مورد توجه محققان بوده است. بنابراین در این تحقیق، تاثیر هشت زمان مختلف اسانس گیری بر روی بازده و اجزای تشکیل دهنده اسانس برگ بو مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور برگهای این گیاه از باغ گیاه شناسی ملی ایران (تهران) در تیرماه ۱۳۸۸ جمع آوری و پس از خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس آنها استخراج گردید. اسانس ها به کمک دستگاه های کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونش شعله ای و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیف سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس برگ بو (w/w نسبت به وزن خشک) برای زمان های ۱۵، ۳۰، ۴۵، ۶۰، ۷۵، ۹۰، ۱۰۵ و ۱۲۰ دقیقه به ترتیب برابر ۳۵/۱%، ۹۲/۱%، ۹۷/۱%، ۲%، ۳۱/۲%، ۴۹/۲%، ۵۸/۲% و ۶۰/۲% بدست آمد که بررسی آماری عدم تفاوت معنی دار بازده اسانس در سه مدت زمان ۹۰، ۱۰۵ و ۱۲۰ دقیقه را نشان داد. بنابر نتایج این تحقیق، مدت زمان بهینه از نظر بازده کمی برای استخراج اسانس برگ گیاه برگ بو زمان ۹۰ دقیقه می باشد. همچنین در بررسی آماری میزان ترکیب های عمده اسانس برگ گیاه برگ بو مشخص شد که ترکیب ۸،۱-سینئول در زمان ۱۵ دقیقه بالاترین مقدار را در اسانس دارد، در حالی که ترکیب سابینن در زمان های پس از ۴۵ دقیقه به نهایت مقدار در اسانس می رسد. بنابراین مقدار ترکیب آلفا-ترپینیل استات در اسانس برگ بو در همه مدت زمان های مورد بررسی، ثابت باقی ماند.

برگ بو, Laurus nobilis L, اسانس, زمان های مختلف تقطیر, ۸, ۱-سینئول, آلفا-ترپینیل استات, سابینن