بهرام میرشکاری - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
هادی اسدی رحمانی - استادیار، موسسه تحقیقات آب و خاک کشور
آرزو میرمظفری رودسری - کارشناس ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

به منظور بررسی تاثیر تلقیح بذر با باکتریهای آزوسپیریلوم و پوشش دار کردن آن با عناصر ریزمغذی بر عملکرد دانه و اسانس زیره سبز، تحقیقی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز انجام شد. عاملهای مورد بررسی عبارت از سویه های باکتری آزوسپیریلوم در شش سطح شامل: شاهد، لیپوفروم، برازیلنس، ایراکنس، سویه آف و سویه ۲۱ و تلقیح و عدم تلقیح بذر با عناصر ریزمغذی بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تیمار تلقیح بذر با باکتری سویه ۲۱ نسبت به شاهد ۱۱ چتر بیشتر تولید کرد. کمترین وزن هزاردانه موقعی حاصل شد که بذر بدون تلقیح با باکتری و عناصر ریزمغذی کاشته شود. بیشترین عملکرد دانه (۵۷۱ کیلوگرم در هکتار) به تیماری تعلق داشت که به صورت توام با باکتری سویه ۲۱ و عناصر ریزمغذی تلقیح شده باشد و این رقم بیش از دو برابر تیماری بود که در آن بذر فقط با باکتری سویه ۲۱ تلقیح شد. در صورت پوشش دار کردن بذر با عناصر ریزمغذی عملکرد دانه حدود ۱۴۷ کیلوگرم در هکتار (در میانگین سویه های مختلف باکتری آزوسپیریلوم) در مقایسه با بذرهای بدون پوشش افزایش یافت. عملکرد اسانس زیره سبز از حداکثر ۲/۱۷ کیلوگرم در هکتار در تیمار پوشش بذر با عناصر ریزمغذی و تلقیح با باکتری سویه آف تا حداقل ۵۶/۲ کیلوگرم در هکتار در شاهد تغییر پیدا کرد. به طور کلی بین عملکردهای دانه و اسانس زیره در دو تیمار بذرهای پوشش دار شده با عناصر ریزمغذی و تلقیح شده با سویه های آف و ۲۱ اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بنابراین در کشت زیره سبز توصیه می شود بذرها علاوه بر پوشش دار شدن با عناصر ریزمغذی، با باکتری آزوسپیریلوم سویه های آف یا ۲۱ نیز تلقیح شوند.

آزوسپیریلوم, زیره سبز (Cuminum cyminum L.), عناصر ریزمغذی, پوشش دار کردن, عملکرد