پانته آ سرخیل - کارشناس ارشد، گروه زراعت و علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
منصور امیدی - استاد، گروه زراعت و علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
سید علی پیغمبری - دانشیار، گروه زراعت و علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
سعید دوازده امامی - استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

به منظور بررسی تاثیر تیمارهای هورمونی بر کالزایی و باززایی در گیاه رازیانه، پنج ریزنمونه (برگ، هیپوکوتیل، مریستم انتهایی، ریشه و طوقه) انتخاب شد. بذر گیاه رازیانه بعد از استریل به محیط آب در لوله آزمایش روی پل کاغذی کشت و در دمایoC۲۴ با ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی قرار داده شد و بعد از گذشت ۱۵ روز که گیاه به ارتفاع حدود ۱۰ سانتی متر رسید ریزنمونه ها تهیه شدند. القای کالوس با کشت ریزنمونه ها روی محیط  MS½ با ۹ تیمار هورمونی شامل هورمون ۲,۴-D (۲، ۴ و ۸ میلی گرم در لیتر) و BAP (۲۵/۰، ۵/۰ و ۱ میلی گرم در لیتر) تحت شرایط ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی و دمای oC۲۴ انجام شد. اندازه کالوس، وزن کالوس و درصد کالزایی در هر یک از تیمارهای بکار رفته اندازه گیری شد. با درنظر گرفتن صفات فوق هورمونی ۲ و ۴ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D و ۲۵/۰ و ۵/۰ میلی گرم در لیتر BAP بهترین ترکیبهای هورمونی و نیز هیپوکوتیل و مریستم انتهایی بهترین ریزنمونه ها شناخته شدند. در مرحله باززایی کالوس محیط  MS½ با ۹ ترکیب هورمونی یاد شده به همراه ۲,۴-D (۲/۰ میلی گرم در لیتر) و BAP (۵/۰، ۲، ۴، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ میلی گرم در لیتر) و TDZ (۱۵ و ۲۰ میکرولیتر) و محیط  MS½ بدون هورمون در نظر گرفته شد که محیط MS ½ بدون هورمون بهترین محیط باززایی را نشان داد. به منظور مطالعه تولید اسانس در فاز کشت سوسپانسیون سلولی بهترین تیمار در فاز کالزایی انتخاب شد و کالوس به محیط سوسپانسیون سلولی به محیط کشت MS ½ شامل ۲,۴-D (۲ میلی گرم در لیتر) و BAP (۲۵/۰ میلی گرم در لیتر) منتقل و در شرایط تاریکی در دمای oC۲۴ روی شیکر با ۱۰۰ دور در دقیقه قرار داده شدند. بعد از ۴ هفته طیف نگاری جرمی انجام شد که تولید موادی همچون آلفا-پینن و لیمونن در محیط کشت بافت گزارش شد.

رازیانه, کشت بافت, کالزایی, کشت سوسپانسیون