محمدتقی درزی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن
امیر قلاوند - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
فرهاد رجالی - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور

به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر روی جذب عناصر نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K) و عملکرد دانه در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عاملهای قارچ میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (۰، ۳۰ و ۶۰ کیلوگرم در هکتار) و ورمی کمپوست (۰، ۵ و ۱۰ تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار و در دو سال زراعی ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ در ایستگاه تحقیقات همندآبسرد (وابسته به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) به اجرا درآمد. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین غلظت نیتروژن (۶۲/۲%)، فسفر (۲۱/۱%) و پتاسیم در دانه (۵۴/۱%) و عملکرد دانه (۱۳۶۷ کیلوگرم در هکتار) در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی نیز تاثیر معنی داری بر روی صفات یاد شده داشت. به طوری که بیشترین غلظت نیتروژن (۶۴/۲%) با کاربرد ۶۰ کیلوگرم و بالاترین غلظت فسفر (۲۰/۱%) و پتاسیم در دانه (۵۲/۱%) و عملکرد دانه (۱۳۱۶ کیلوگرم در هکتار) با کاربرد ۳۰ کیلوگرم از آن بدست آمد. همچنین بیشترین غلظت نیتروژن (۸۲/۲%)، فسفر (۲۵/۱%) و پتاسیم در دانه (۶۶/۱%) و عملکرد دانه (۱۶۸۹ کیلوگرم در هکتار) با مصرف ۱۰ تن ورمی کمپوست حاصل شد. اثر متقابل هم افزایی و مثبت نیز در بین عوامل مشاهده شد که می توان به اثر متقابل بین تلقیح میکوریزایی و کود فسفات زیستی بر غلظت نیتروژن در دانه و اثر متقابل میان کود فسفات زیستی و ورمی کمپوست بر غلظت فسفر در دانه اشاره کرد.

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.), میکوریزا, کود فسفات زیستی, ورمی کمپوست, نیتروژن, فسفر, پتاسیم, عملکرد دانه