الهام فتحی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور مرکز تهران
فاطمه سفیدکن - استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
غلامرضا بخشی خانیکی - دانشیار، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور
زهرا آبروش - کارشناس ارشد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
محمدحسن عصاره - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

در این تحقیق برگهای جوان گونه ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع آوری شد. برگهای جمع آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº۳۰، آون Cº۴۰، آون Cº۵۰، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد و به وسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس این گونه در تیمار خشک شده در آون Cº۵۰ (۵۹/۱%) به ترتیب بیش از آون Cº۴۰ (۵۸/۱%) و آون Cº۳۰ (۳۷/۱%) بدست آمد. بازده اسانس نمونه خشک شده در آفتاب (۳۱/۱%) تقریبا برابر با نمونه خشک شده در سایه (۳۲/۱%) بود. اجزای عمده اسانس شامل ۸،۱-سینئول (۰/۲۵%، ۲/۲۶%، ۶/۴۰%، ۷/۲۹% و ۶/۲۴%)، پارا-سیمن (۲/۱۷%، ۴/۱۷%، ۳/۲۰%، ۵/۲۰% و۱/۱۷%) و آلفا-پینن (۲/۱۶%، ۶/۱۲%، ۴/۱۴%، ۲/۷% و ۹/۹%) به ترتیب در آون Cº۳۰، آون Cº۴۰، آون Cº۵۰، آفتاب و سایه بودند. با توجه به بالاتر بودن بازده اسانس و بیشتر بودن درصد ۸،۱-سینئول در آون Cº۵۰ می توان برای این گونه خشک کردن در آون Cº۵۰ را توصیه نمود. در بخش دیگری از تحقیق برگهای خشک شده در سایه، علاوه بر روش تقطیر با آب با استفاده از دو روش تقطیر دیگر یعنی تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب مستقیم، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج و به وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس در روش تقطیر با آب ۳۲/۱%، در روش تقطیر با آب و بخار ۹۲/۰% و در روش تقطیر با بخار مستقیم ۷۷/۰% بود. بالاترین درصد ترکیب عمده اسانس یعنی ۸،۱-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست آمد (۴/۳۱%). به این ترتیب مشاهده می شود که در روش تقطیر با آب بازده اسانس بالاتر می باشد و بیشترین درصد ۸،۱-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست می آید.

Eucalyptus largiflorens, اسانس, ۸, ۱-سینئول, تقطیر