حسین آذرنیوند - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی کرج
مرضیه علی خواه اصل - دکترای مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی کرج،
حسین ارزانی - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی کرج
غلامرضا امین - دانشیار، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران
محمد جعفری - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی کرج
سیدسعید موسوی - مربی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

اسانس قسمتهای هوایی گیاه گرز (Diplotaenia cachrydifolia Boiss.) در دو حالت سبز و خشک از نظر میزان و درصد ترکیبهای موجود در آن، مورد بررسی قرار گرفت تا علت غیر خوش خوراک بودن و سمیت آن در حالت سبز و خوش خوراک شدن آن برای دام در حالت خشک، مشخص شود. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس استخراج شده توسط دستگاه گاز گروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) بررسی و سپس اجزاء آن شناسایی گردید. براساس نتایج بدست آمده، بازده اسانس در حالت سبز ۷/۲% و در حالت خشک ۴/۰% بود. در حالت سبز، ۱۸ ترکیب (۴/۹۱%) در اسانس شناسایی شد که لیمونن (۶/۴۹%)، سیس- بتا-اوسیمن (۶/۱۲%)، دیل آپیول (۸/۱۰%) و آلفا-فلاندرن (۳/۴%) ترکیبهای عمده بودند. در حالت خشک ۱۷ ترکیب (۶/۹۱%) شناسایی گردید که ترکیبهای عمده را لیمونن (۷/۵۰%)، دیل آپیول (۳/۱۸%)، سیس-بتا-اوسیمن (۳/۱۰%) و آلفا-پینن (۱/۴%) تشکیل می دادند. براساس نتایج حاصل شده، بالا بودن میزان اسانس یکی از عوامل کاهنده خوش خوراکی گیاه در حالت سبز می باشد. همچنین ترکیبهای بتا-میرسن و آلفا-فلاندرن که دارای عوارض مضر بیولوژیکی هستند و مقدارشان در حالت خشک کاهش نشان داد، به عنوان ترکیبهای ضد کیفیت معرفی می شوند. در مجموع، بالا بودن میزان اسانس گیاه و بعضی ترکیبهای موجود در اسانس می توانند از عوامل ضد کیفیت، به حساب آیند.

Diplotaenia cachrydifolia Boiss, خوش خوراکی, اسانس, بتا-میرسن, آلفا-فلاندرن