مقایسه ترکیبهای شیمیایی اسانس ریشه و اندام هوایی گیاه Chaerophyllum macropodum L.

گیاهان تیره چتریان با داشتن حدود سیصد جنس و سه هزار گونه گیاهی در سطح وسیعی از جهان پراکنده اند. جنس Chaerophyllum متعلق به این تیره در ایران دارای هشت گونه بوده و دو گونه Chaerophyllum khorassanicum(جعفری فرنگی خراسانی) و nivale Chaerophyllum (جعفری فرنگی البرزی)، بومی ایران می باشند. در این تحقیق، ریشه و اندامهای هوایی گیاه جعفری فرنگی کوهستانی از تیره چتریان (Umbelliferae) با نام علمی Chaerophyllum macropodum Boiss.، به طور جداگانه از مناطق اطراف خلخال نزدیک لنبر، جمع آوری و پس از خشک نمودن آنها در سایه به مدت ده روز، به روش تقطیر با آب در دستگاه کلونجر اسانس گیری شد. اسانس حاصل با استفاده از دستگاه های GC و GC/MS تجزیه و شناسایی گردید. بازده اسانسها (V/W) برای نمونه ها به ترتیب ۱۷/۰% برای ریشه و ۲۰/۰% برای اندامهای هوایی نسبت به وزن خشک نمونه ها، بدست آمد. تعداد۱۰ و ۱۸ ترکیب که به ترتیب ۳/۹۶% و ۲/۹۹% کل ترکیبهای اسانس ریشه و اندامهای هوایی را نشان می دهند، شناسایی شدند. در میان ترکیبهای اسانسی ریشه، میریس تیسین (۱/۳۹%)، ترپینولن (۰/۲۳%)، ترانس-بتا-اوسیمن (۲۲%) و گاما-ترپینن (۴/۵%) و در میان ترکیبهای اسانسی اندامهای هوایی، ایی-بتا-اوسیمن (۹/۲۴%)، میریس تیسین (۷/۱۵%)، ترپینولن (۲/۱۴%)، فنچیل استات (۹/۱۳%)، ترانس-بتا-اوسیمن (۳/۶%) وسابینن (۱/۶%) ترکیبهای عمده بودند. مقایسه ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس دو بخش ریشه و اندامهای هوایی گیاه نشان می دهد که ترکیب میریس تیسین در اسانس ریشه بیش از دو برابر آن در اندامهای هوایی است.

Keywords:

Umbelliferae , Chaerophyllum macropodum L , ترکیبهای اسانس , میریس تیسین , ترپینولن , ترانس-بتا-اوسیمن