محمدعلی علیزاده - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، بخش بانک ژن، مرکز تحقیقات البرز

الگو و رفتار انباری بذر به منظور حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان از اهمیت بسیار زیادی برخودار می باشد. بدین وسیله می توان روشهای جمع آوری و نگهداری بذرها را مشخص کرد. اگر بذرها دارای رفتار انباری معمولی یا اورتودوکس باشند، حفظ ذخایر ژنتیکی به روش غیر طبیعی (خارج از رویشگاه) و از طریق جمع آوری بذر انجام می گیرد. در این روش بذر گیاهان از رویشگاه طبیعی گیاهان جمع آوری شده و در منطقه خارج رویشگاه یعنی در مکانی به عنوان محل حفظ ذخایر توارثی نگه داری می شوند که  این روش را در اصطلاح همان اگزسیتو (Ex situ) می گویند. بذرهای گیاهانی که دارای رفتار انباری سخت (ریکالسیترنت) باشند نگهداری آنها در داخل رویشگاه مناسبتر است که این روش را اینسیتو (In situ) می گویند. به منظور تعیین الگوی رفتاری بذرها تعدادی نمونه های بذرهای گونه های دارویی از استانهای مختلف جمع آوری گردید و بعد تحت فرآیندهای تکنولوژیکی بذر قرار گرفتند. فرآیند های تکنولوژیکی بذر شامل تعیین خلوص فیزیکی، خلوص ژنتیکی، سلامتی بذر، تعیین رطوبت، وزن هزار دانه، آزمون جوانه زنی و ذخیره سازی نمونه های بذرها در سردخانه بانک ژن منابع طبیعی می باشد. این تحقیق در مورد نمونه های بذرهای جمع اوری شده سال ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ به مدت ۲ سال انجام گرفت. به منظوربررسی الگوی رفتار انباری بذرها، محتوای رطوبتی بذرها تعیین گردید نتایج بدست آمده نشان داد که  اکثر نمونه بذرهای گیاهان دارویی جمع آوری شده دارای الگوی رفتار انباری ارتودکس بوده و بنابراین می توان آنها را به روش اگزسیتو (Ex situ) یا نگهداری در خارج از رویشگاه، جمع آوری و به مدت زمان طولانی در انبار نگه داری کرد. 

بذر, ذخایر ژنتیکی, ذخیره سازی, گیاهان دارویی, رفتار انباری بذر, ارتودکس, ریکالسیترنت