بررسی تنوع در میزان اسانس گل محمدی (Rosa damascena Mill.) استانهای مرکزی ایران

ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill) از مناطق مرکزی کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونه های مربوط به ۶ استان از نظر درصد و عملکرد اسانس و نیز از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست آمده، بیشترین درصد و عملکرد اسانس استخراج شده به روش تقطیر با آببه ترتیب از نمونه های اصفهان ۷ (۰.۰۵ درصد) و یزد۱ (۱۳۳۸.۰۹ گرم در هکتار) در سال ۱۳۸۱ مشاهده گردید. در سال ۱۳۸۰ نیز بیشترین درصد اسانس در نمونه های یزد۲ (۰.۰۳ درصد) و اصفهان ۶(۰.۰۲۹ درصد) مشاهده شد. اما در سال ۱۳۸۲ نمونه های تهران (۰.۰۱۶ درصد) و اصفهان۸ (۰.۰۱۵ درصد) بیشترین درصد اسانس را نشان دادند. در سالهای ۱۳۸۰ و ۱۳۸۲ نمونه های یزد۲ (۴۶۸.۶۰ گرم در هکتار) و سمنان۱ (۲۴۹.۵۰ گرم در هکتار) به ترتیب بیشترین عملکرد اسانس را داشتند. براساس میانگین سالهای مختلف، نمونه های یزد۱ (۰.۰۲۰ درصد) و اصفهان۱ (۰.۰۱۹ درصد) بیشترین درصد اسانس را نشان دادند. همچنین نمونه یزد۱ با تولید ۶۳۲.۳۳ گرم در هکتار، بیشترین عملکرد اسانس در سالهای مختلف را به خود اختصاص داد. ژنوتیپهای مختلف از نظر اجزاء گل اختلاف نشان دادند. بیشترین تعداد گلبرگ در هر یک از سالهای مورد مطالعه در نمونه جمع آوری شده از استان تهران مشاهده شد. همچنین این نمونه بیشترین تعداد مادگی در سالهای ۸۲-۸۱ و نیز بالاترین میانگین ۳ سال از صفت مذکور را دارا بود. نمونه اصفهان۱۰ نیز در میان ژنوتیپهای مورد بررسی بیشترین متوسط تعداد پرچم را در سالهای مذکور نشان داد.براساس نتایج حاصل از این بررسی، توانمندی متفاوتی میان ژنوتیپهای تحت مطالعه از نظر تولید اسانس وجود داشت. همچنین ژنوتیپهای گل محمدی مناطق مرکزی ایران از نظر اجزاء گل نیز تنوع نشان دادند. از این رو با توجه به اهمیت اسانس به عنوان ارزشمندترین فرآورده گل محمدی، گزینش ژنوتیپها در جهت ایجاد و معرفی ارقام برتر، به ویژه از نظر کمیت و کیفیت اسانس، در اصلاح گل محمدی امکان پذیر و در برنامه های به نژادی این گیاه از اولویت خاصی برخوردار می باشد.

Keywords:

گل محمدی , ژنوتیپ , تنوع , اسانس , مناطق مرکزی