قاسم زارعی - دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مرتضی خان احمدی - دانشیار پژوهش پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران.

با رشد روزافزون جمعیت و تشدید تغییرات اقلیمی، کمبود آب به مانع اصلی کشاورزی پایدار در جهان تبدیل شده است. در این راستا، برآوردهای تقریبی نشان می­دهند که در سال ۲۰۳۰ میلادی، کشور ما سالانه به حدود ۴۰ میلیارد مترمکعب آب اضافی نیازمند خواهد بود. سفره­های آب شور و آب دریا، یک منبع بی­پایان و قابل اعتماد آب هستند که برای استفاده در اکثر فعالیت­های کشاورزی، نیازمند نمک زدایی می­باشند. در حال حاضر کشت اکثر محصولات کشاورزی با آب نمک زدایی شده به دلیل هزینه­های زیاد انرژی و سرمایه اولیه موردنیاز، سودآور نیست. هم اکنون مصرف انرژی در فرآیند نمک زدایی حدود ۵ کیلووات ساعت بر مترمکعب است که هنوز بسیار بیشتر از مقدار حداقل تئوری ۱ کیلووات ساعت بر مترمکعب است. در این مقاله؛ روش های مختلف در دست تحقیق برای کاهش هزینه­های نمک زدایی بررسی شده اند. کاربردهای موردی از سامانه­های نمک زدایی آب در کشت­های گلخانه­ای کشور به صورت کمی ارائه ­گردیده­اند.. روش های نوآورانه مبتنی بر نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی برای کاهش اتلاف انرژی در غشاهای اسمز معکوس، غشاهای حاوی نانولوله­های کربنی یا پروتئین­های استخراج شده از گیاهان شور دوست در این رابطه تشریح شده­اند. ترکیب مناسب روش های اسمز معکوس و اسمز مستقیم بدین منظور معرفی شده اند. به بازطراحی واحدهای نمک زدایی برای افزایش بازیابی انرژی اشاره شده است و استفاده درحال توسعه از انرژی خورشیدی در نمک زدایی نیز به عنوان یک راهکار معرفی شده است.

کشاورزی, نمک زدایی, آب دریا, انرژی, هزینه, تولید محصول