نادر حیدری - دانشیار بخش تحقیقات مهندسی آبیاری و زهکشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، کرج- ایران

واگذاری و تفویض امور مدیریتی بهره برداری و نگهداری شبکه های آبیاری و زهکشی از دستگاه دولتی به گروه های مصرف کننده آب در شکل های مختلف آن، یعنی مدیریت مشارکتی آبیاری و انتقال مدیریت آبیاری به انجمن های آب بر فرایندی نسبتا جدیدی است که در مدیریت آب کشورها در حال وقوع می باشد. این مقاله به بررسی و ارزیابی پتانسیل ها، تمایلات، مشکلات، موانع و محدودیت های موجود در مشارکت آب بران و انتقال مدیریت آبیاری در چهار شبکه آبیاری و زهکشی کشور (شبکه های اصفهان، درود زن، دز و قزوین) پرداخته است. این کار از طریق مطالعه منابع علمی و فنی موجود در رابطه با پروژه ها، آشنایی با مشکلات مدیریتی و بهره برداری موجود آن از طریق مطالعه سوابق فنی، گفتگو با مدیران و کارشناسان دولتی، زارعین و آبیاران و درنهایت تکمیل پرسشنامه جامع تهیه شده برای اهداف موضوع، به اجرا درآمد. با مطالعه چهار شبکه فوق الذکر مشاهده شد تمایل کشاورزان به انتقال مدیریت آبیاری فقط برای سطوح پایین (شبکه های ۳ و ۴) می­باشد و اعتماد کافی دو جانبه بین کشاورزان و دستگاه بهره بردار و برنامه ریزی کافی وجود ندارد. از طرف دیگر وجود خلاء قانونی و نبود راهکارهای تشکیلاتی لازم برای برنامه های انتقال مدیریت، کمبود فعالیت های فرهنگ سازی و آموزش و افزایش توان فنی کشاورزان و بهره برداران، وجود تردیدهای مختلف و عدم پیش­بینی قطعی برای شرایط بعد از انتقال مدیریت ازلحاظ عملکرد، تولید و پایداری کشاورزی و تمایل و انگیزه اصلی از سوی کشاورزان برای موضوع انتقال مدیریت آبیاری، بهبود کیفیت و عدالت توزیع آب می باشد، ازنظر کشاورزان نیاز به نوسازی شبکه آبیاری قبل از انتقال مدیریت وجود دارد و همچنین حمایت­های دولت و ایجاد بستر­های قانونی، تشکیلاتی، لازم برای ارتباط تشکل های آب بر با ساختار دولتی ازلحاظ قانونی و تشکیلاتی در شبکه های انتقال مدیریت یافته ضروری می باشد.

مدیریت مشارکتی, انتقال مدیریت, مشارکت آب بران, شبکه آبیاری