فرهاد میثاقی - استادیار و عضو هیات علمی گروه مهندسی آب، دانشگاه زنجان
فاطمه دلگشا - کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه زنجان.

در سال های اخیر با توجه به مشکل کم آبی و خشک سالی کشور ایران، استفاده از آب های جاری رودخانه ها برای مصارف کشاورزی از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. شاخص های ارزیابی کیفیت و آسیب پذیری بسیاری درزمینه آب آشامیدنی ارائه شده است، ولی متاسفانه به توسعه شاخص های مناسب آسیب پذیری و کیفیت آب آبیاری اهمیت خاصی داده نمی شود؛ بنابراین در این مطالعه هدف ارائه شاخص های اصلاح شده برای ارزیابی آسیب پذیری آب آبیاری می باشد. در این مطالعه شاخص های آسیب پذیری NSFWQI، BCWQI، CWQI و OWQI با توجه به دیاگرام ویلکاکس و استاندارد FAO-۲۸۶ برای کیفیت آبیاری تحت فشار، اصلاح و برای ارزیابی آب آبیاری مورداستفاده قرارگرفته است. شاخص های ارزیابی مذکور برای پارامترهای کیفی SAR، Na+، Cl-، pH، HCO۳-، EC و TDS اندازه گیری شده در ایستگاه های هیدرومتری کینه ورس و قروه بر روی رودخانه ابهر رود، از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹ موردبررسی قرارگرفته است. نتایج حاکی از آن بود که این شاخص ها در ارزیابی آسیب پذیری آب آبیاری موردپذیرش بوده و در مورد رودخانه ابهر رود نتایج یکسانی را ارائه نمودند. ایستگاه کینه ورس در ارزیابی تمام شاخص ها دارای آسیب پذیری کمتری نسبت به ایستگاه قروه بود و این امر در واقعیت نیز مشهود است. شاخص NSFWQI به عنوان بهترین و مناسب ترین شاخص ارزیابی آسیب پذیری آب آبیاری معرفی شد. به منظور تعیین ضرایب پارامترهای موثر در شاخص NSFWQI پرسش نامه هایی تهیه و در اختیار متخصصان آبیاری و کشاورزی قرار گرفت. با توجه به اولویت بندی و امتیازبندی اعلام شده از طرف آن ها و به کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی AHP، وزن پارامترهای کیفی در شاخص NSFWQI تعیین گردیده است.

آسیب پذیری, شاخص NSFWQI, CWQI, BCWQI, OWQI