حسن کریم زادگان - دانشیار، دکترای مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، ایران. (مسوول مکاتبات)
آتوسا کیانوس - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران..

زمینهوهدف: با توجه به افزایش میزان آلودگی ها در شهرهای بزرگ، نگرانی های زیادی نسبت به فعالیت صنایع بزرگ از جمله پالایشگاه ها برای محیط زیست شهری وجود دارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش مدیریت استراتژیک در کاهش آلودگی ناشی از فرآیندهای پالایش نفت در تهران بزرگ انجام گرفته است. روشبررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی- موردی بوده و از نظر هدف کاربردی می باشد. محل پژوهش پالایشگاه نفت تهران و جامعه آماری این پژوهش را روسای گروه و مدیران شاغل در پالایشگاه نفت تهران که به کمک نمونه گیری خوشه ای، تعداد نمونه۴۰ نفر تعیین شد. به منظور طراحی و تهیه پرسشنامه تحقیق از نظرات خبرگان و کارشناسان با استفاده از روش دلفی استفاده شد و از پرسشنامه برای شناسایی و وزن دهی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها استفاده گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از روش لاوشه و پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد که مورد تایید بود. شناسایی و تجزیه و تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها بر اساس SWOT انجام شد و در تحلیل نهایی برای تعیین میزان اهمیت هر یک از گویه ها از آزمون فریدمن استفاده شد و برای تعیین استراتژی برتر از ماتریس ارزیابی کمی کمک گرفته شد. یافته ها: با توجه به یافته های به دست آمده از پژوهش " وجود برنامه راهبردی در پالایشگاه برای کاهش آلودگی های ناشی از فرآیندهای پالایش نفت پالایشگاه تهران " ، " بیماری های شغلی به دلیل عدم استفاده از وسایل حفاظتی مناسب برای کارگران پالایشگاه تهران" ، " برنامه های آتی توسعه برای کاهش آلودگی های ناشی از فرآیندهای پالایش نفت در پالایشگاه تهران " و " از بین رفتن پوشش گیاهی و فرو نشست زمین و..." به ترتیب در رتبه اول اولویت بندی گویه های نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدات کاهش آلودگی های ناشی از فرآیندهای پالایش نفت می باشند. بحث و نتیجه گیری: بسیاری از تهدیدهای زیست محیطی، تخریب منابع و آلودگی ها نتیجه فعالیت های غیرمنطبق با محیط زیست شهری هستند؛ از طرفی با توجه به اهمیت نقش توسعه صنعت نفت و توجه به کاهش آلودگی های محیط زیست، باید مدیران مربوطه شرایطی را اخذ نمایند تا با اتخاذ سیاست های مناسب و برنامه ریزی مطلوب، بتوان در کنار حفظ محیط زیست به رشد و توسعه صنعت نفت پرداخت. همچنین در بررسی های انجام شده بر عوامل داخلی و خارجی کاهش آلودگی ناشی از فرآیندهای پالایش نفت و انتخاب استراتژی برتر در ارزیابی کمی استراتژی های به دست آمده موارد ذیل حائز اهمیت است: ۱- توجیهمسئولانصنعت نفت از طریق برگزاریسلسلهجلساتیدرراستای حفاظتازمحیطزیستوتقویتهمکاریبینبخش هایصنعت نفتومحیطزیست. ۲- آموزش و ارتقا دانش فنی نیروی انسانی پالایشگاه در زمینه کاهش آلودگی های نفتی. پس سازمان با طراحی دوره های آموزشی می تواند پرسنل خود را تقویت و توانمند کند. ۳- شناسایی و جلوگیری از آن دسته از اقدامات نامطلوب در فرآیندهای پالایش نفت که بر پوشش گیاهی، محیط زیست شهری تاثیر منفی دارد.  

مدیریت استراتژیک, روش SWOT, فرآیندهای پالایش نفت, پالایشگاه تهران