الهام دانشفر - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مجید عزیزی - استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
حسین آروئی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چوچاق (.Eryngium caucasicum Tratvu) از گیاهان بومی ایران با کاربرد سبزی- دارویی است که مطالعات اندکی در زمینه شناخت رفتارهای جوانه زنی آن صورت گرفته است. مطالعه بر روی اهلی سازی و تکثیر آن می تواند گامی مهم در راستای حفظ و تجاری سازی آن به شمار رود. جهت ارزیابی تاثیر درجه حرارت بر شاخص های جوانه زنی چوچاق، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با هشت سطح دمایی (۰، ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰ و ۳۵ درجه ی سانتی گراد) در سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی گروه علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد طی سال ۱۳۹۵ صورت پذیرفت. به منظور کمی سازی جوانه زنی و تعیین بهینه بودن برازش مدل های مختلف جوانه زنی از مدل های آماری خطوط متقاطع و مدل چند جمله ای درجه دو و از شاخص ضریب تبیین (R۲) برای مقایسه مدل ها استفاده شد. نتایج نشان داد که جوانه زنی چوچاق در گستره ی دمایی ۲۵-۱۰ درجه ی سانتی گراد صورت می گیرد. مناسب ترین یکنواختی جوانه زنی در دامنه ی دمایی ۲۰-۱۰ درجه سانتی گراد مشاهده شد. دمای ۱۵ درجه سانتی گراد با احراز بالاترین میزان جوانه زنی (۳۳/۸۸ درصد)، انرژی جوانه زنی (۵/۹۲ درصد)، زمان تا ۹۰ درصد جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی (۷/۷ روز) به عنوان مناسب ترین تیمار انتخاب شد. با ارزیابی دو مدل برازش، مدل چند جمله ای درجه دو توانست توصیف بهتری از واکنش سرعت جوانه زنی چوچاق نسبت به دما ارائه دهد. در این مدل، دمای مطلوب، حداقل و حداکثر جوانه زنی به ترتیب ۳۳/۱۵، ۸۵/۰ و ۸۱/۲۹ درجه سانتی گراد تخمین زده شد. یافته های به دست آمده این تحقیق می تواند در پیش بینی جوانه زنی گیاه چوچاق در عکس العمل به دما و نیز مدیریت این گیاه به عنوان سبزی فصل خنک مورد استفاده قرار گیرد.   

اهلی سازی, چوچاق, دمای کاردینال, سرعت جوانه زنی, مدل های رگرسیونی