منوچهر طهماسبی - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، پردیس دانشگاهی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
یوسف حمیداوغلی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
محمد باقر رضایی - استاد موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علیرضا حسینی - استادیار گروه مهندسی آب و خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف آبیاری و تراکم کشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیکی گیاه کنگر فرنگی (Cynara scolymus L.)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله واقع در استان ایلام طی سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ اجرا شد. آبیاری در چهار سطح ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد (شاهد) نیاز آبی گیاه، به عنوان عامل اصلی و تراکم در چهار سطح ۱۰۰۰۰، ۲۰۰۰۰، ۳۰۰۰۰ و ۴۰۰۰۰ بوته در هکتار، به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع کل بوته (۲۴۲ سانتی متر)، وزن هزار دانه (۳۶ گرم)، تعداد غنچه (۱۰ غنچه در بوته)، تعداد شاخه جانبی (۱۰ شاخه در بوته)، وزن خشک کل اندام هوایی (۲۰۸۷۲ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (۲۷۸۱ کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط ۱۰۰ نیاز آبی گیاه به دست آمد. بیشترین ارتفاع کل بوته (۲۲۸ سانتی متر)، وزن هزار دانه (۳۷ گرم)، وزن خشک کل اندام هوایی (۲۰۳۰۶ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (۲۸۳۰ کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار ۴۰۰۰۰ بوته در هکتار بود. در تراکم ۱۰۰۰۰ بوته در هکتار بیشترین تعداد غنچه در بوته (۱۰) و تعداد شاخه جانبی (۱۲) مشاهده شد. بیشترین عملکرد روغن با میانگین ۶۹۴ کیلوگرم در هکتار متعلق به ۴۰۰۰۰ بوته در هکتار تحت شرایط ۱۰۰ درصد نیاز آبی بود. بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین عملکرد دانه در تراکم ۴۰۰۰۰ بوته در هکتار و تحت شرایط ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه به دست آمد. اما این گیاه حتی در شرایط سخت کم آبی، توانایی بالایی در تولید علوفه، دانه، غنچه و اندام های هوایی را داشته، به طوری که در شرایط تنش شدید خشکی (۲۵ درصد نیاز آبی) بیش از ۸/۹ تن ماده خشک، ۷/۱ تن دانه و ۷/۰ تن روغن دانه در هکتار تولید داشت.

آرتیشو, تراکم کاشت, تنش خشکی, روغن, عملکرد