عایشه خرمالی - دانشجوی دکتری گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی، آمل، ایران
فائزه سوادکوهی - استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی، آمل، ایران
رقیه اسکوئیان - استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی، آمل، ایران
ایرج مهرگان - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
سید جواد موسوی زاده - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

مارچوبه Asparagus officinalis L. پراکنش گسترده ای در اکثر اقلیم های ایران دارد. هدف از تحقیق حاضر، استفاده از آنالیز چند متغیره به منظور درک روابط بین شرایط محیطی و ترکیبات مارچوبه می­باشد. بدین منظور نمونه های گیاهی از نه رویشگاه در استان های مختلف ایران جمع آوری شدند و سپس ترکیبات فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی آن ها اندازه گیری و روابط آن ها با عوامل محیطی بر اساس همبستگی کانونیک و رگرسیون گام به گام آنالیز گردیدند. بر اساس نتایج، متغیرهای اول تا چهارم همبستگی کانونیک بر اساس آزمون Wilks' lambda در سطح یک درصد معنی دار شدند. اولین متغیر کانونیک، افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز را در ارتباط با افزایش میانگین دما نشان داد. با کاهش میانگین حداقل و حداکثر دما در متغیر کانونیک دوم، فنول کل و درصد مهار رادیکال های آزاد افزایش و فلاونوئید کاهش یافت. طبق نتایج رگرسیون گام به گام، هدایت الکتریکی خاک، رطوبت نسبی هوا و ارتفاع، بیشترین تغییرات رادیکال های آزاد را به عهده داشتند. با توجه به نتایج هر دو آزمون، میانگین دما، رطوبت نسبی و مجموع بارندگی بیشترین اثر را بر خواص آنتی اکسیدانی مارچوبه دارند. در نهایت به منظور حفظ خواص آنتی اکسیدانی مارچوبه، کشت در مناطق با مجموع بارندگی سالیانه ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلی متر، میانگین دمای ۵/۱۱ تا ۵/۱۷ درجه سانتی گراد و میانگین رطوبت نسبی ۵۰ تا ۷۰ درصد پیشنهاد می شود.

اقلیم, رگرسیون گام به گام, فنول, فلاونوئید, همبستگی کانونیک