عاطفه نورکی - دانشجوی دکتری گروه آبیاری و زهکشی، دانشکده علوم آب، دانشگاه شهید چمران.
عبدالرحیم هوشمند - دانشیار گروه آبیاری و زهکشی، دانشکده علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز . (مسوول مکاتبات)

زمینه و هدف: امروزه آگاهی از کیفیت منابع آب زیرزمینی، روند و بررسی تغییرات مکانی آن در برنامه­ریزی و مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی، انتخاب بهترین شاخص و پهنه­بندی آن جهت مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار است. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی آب، محاسبه شاخص­های کیفی و پهنه­بندی آن از داده­های کیفیت شیمیایی دشت همدان-بهار در بازه زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ استفاده شد. پارامترهای شیمیایی آب شاملTDS ، Na، SO۴، THو pHدر ۲۵ حلقه چاه اندازه­گیری شد و با به کارگیری دو آزمون غیرپارامتری من-کندال و تخمین­گر شیب سن، وجود روند معنی­دار برای سری زمانی سالانه در سطح معنی­داری ۹۵ و ۹۹ درصد مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین شاخص­های کیفیت آب (WQI، WQIAmerican وCWQI) به­صورت سالیانه محاسبه و از روش مقایسه­ای جیل جانویک برای مقایسه شاخص­های مورد نظر استفاده شد. سپس به وسیله­ی سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مناسب­ترین روش درون­یابی جهت پهنه­بندی بهترین شاخص کیفی آب از میان روش­های درون­یابی معین (IDW، RBF، LPI و GPI) انتخاب شد. یافته­ها: نتایج این تحقیق نشان داد که ۴ درصد از متغیرهای کیفی دارای روند افزایشی معنی­دار، ۱۲درصد دارای روند کاهشی معنی­دار و ۸۴ درصد بدون روند بوده­اند. براساس شرایط موجود کیفیت آب زیرزمینی دشت همدان-بهار با استفاده از شاخص­های WQI، WQIAmerican و CWQI به ترتیب در طبقه خوب، خوب و بد قرار داشت. بحث و نتیجه­گیری: براساس نتایج حاصل از مقایسه روش­های مختلف درون­یابی، روش RBF نسبت به روش­های دیگر برتری داشت و از دقت بالا و خطای پایینی برخوردار بوده است لذا درون­یابی با این روش صورت گرفت. در پایان مقایسه نقشه­های پهنه بندی مکانی شاخص WQI نشان داد که در ابتدا و انتهای دوره آماری ۱۰ ساله مورد بررسی میزان شاخص در کل سطح دشت یک روند کاهشی دارد.

آزمون من-کندال, تخمین گر شیب سن, شاخص کیفی آب, پهنه بندی, دشت همدان-بهار