کامبیز ابراری واجاری - دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

زمینه و هدف: ترکیب گونه­های درختی یک مشخصه اساسی بوم­سازگان جنگل می­باشد و یک هدف مهم بوم­شناسان آگاهی از عوامل اصلی است که الگوی تنوع زیستی را توضیح می­دهند. ساختار عمودی جنگل یکی از وی‍ژگی­های جنگل بوده که در مدیریت بوم­سازگان مورد توجه می­باشد.هدف از این تحقیق بررسی ارتباط تنوع­گونه­ای در اشکوب­های درختی با برخی مشخصه­های  توده جنگلی راش در جنگلهای سوادکوه مازندران بوده است. روش بررسی: در تحقیق حاضر، به جمع­آوری داده ها از ۲۴ قطعه­نمونه ۴۰۰ متر مربعی در یک شبکه آماربرداری ۱۵۰×۱۰۰ متر در توده جنگلی راش(Fagus orientalisLipsky) در شمال ایران(سوادکوه) در سال ۱۳۹۲ اقدام شد. شاخص غنای­علفی و درختی( شمارش تعداد گونه)، شاخص تنوع و یکنواختی در اشکوب­های درختی و علفی برای هر قطعه­نمونه محاسبه  شد. ارتفاع ، قطر برابر سینه  و قطر تاج درختان راش هر  قطعه­نمونه اندازه­گیری شدند .همچنین ضخامت لاشبرگ و هوموس در مرکز و چهار­جهت قطعه­نمونه  مورد اندازه­گیری قرار گرفتند. یافته ها:  نتایج نشان داد که توده جنگلی مورد مطالعه شامل ۷ گونه درختی راش، ممرز، شیردار، توسکای­ییلاقی، افراپلت، نمدار و گیلاس­وحشی است. تعداد ۲۳ گونه علفی  متعلق به ۲۱ خانواده­گیاهی در زیر­اشکوب درختان جنگلی شناسایی شدند. اختلاف معنی­دار بین اشکوب­های درختی از نظر شاخص غنا و تنوع گونه­ای مشاهده شد (۰.۰۱>p )، و بیشترین مقدار میانگین به اشکوب اول اختصاص داشت. غنای گیاهان علفی با ضخامت لاشبرگ همبستگی منفی معنی­دار نشان داد(۰.۰۵>p )،. شاخص غنای درختی با ارتفاع و قطر برابر سینه (۰.۰۵>p )، و نیز شاخص تنوع و یکنواختی با فراوانی راش همبستگی منفی معنی­دار  داشت(۰.۰۱>p ). بحث و نتیجه­گیری: به طور­کلی می­توان اظهار نمود که بیشترین میزان شاخص های غنا و تنوع درختی در اشکوب فوقانی توده مورد نظر مشاهده می­شود که می­تواند به علت رقابت، سرشت گونه درختی باشد.توصیه می­شود در عملیات جنگل­شناسی ، تنوع گونه­ای درختی در اشکوب­های مختلف مورد توجه قرار گیرد.

اشکوب های درختی, تنوع گونه ای, جنگل هیرکانی, راش, گیاهان علفی