حسین شاهسوند حسنی - دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
زهرا رودباری - استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان
قاسم محمدی نژاد - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان
محسن اسماعیل زاده مقدم - دانشیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ایران

پاسخ مرفوفیزیولوژیکی لاین های امیدبخش غله جدید تراریخت کرومووزمی تریتی پایرم ثانویه ایرانی  (AABBDEb, ۲n=۶x=۴۲)بعد از تریتیکاله و تریتوردیوم، با رقم گندم ایرانی روشن (AABBDD: والد پدری) و لاین امیدبخش تراریخت کروموزومی تریتی پایرم (AABBEbEb, ۲n=۶x=۴۲) اولیه غیرایرانی (Ka/b)(Cr/b)والد مادری)، در شرایط خاک نرمال (EC=۱ds/m) با آب نرمال (EC=۰.۸ds/m) و آب شور (EC=۱۵ds/m)، به صورت دو طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج اندازه گیری صفات مورفولوژی (ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد پنجه کل و بارور، عملکرد دانه تک بوته، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) و فیزیولوژی (محتوای نسبی آب، میزان سدیم، پتاسیم برگ و میزان کلروفیل) نشان داد که برای صفات مذکور، تفاوت معنی­داری بین لاین­ها وجود داشت. اثر متقابل شوری در ژنوتیپ نیز برای صفات مرفوفیزلوژیک لاین­های تریتی پایرم ثانویه ایرانی معنی دار بود. کمترین کاهش در عملکرد، محتوای نسبی آب و کلروفیل تحت تنش شوری مربوط به لاین تراریخت کروموزومی تریتی پایرم اولیه غیرایرانی (Ka/b)(Cr/b) و لاین امیدبخش تراریخت کروموزومی تریتی پایرم ثانویه ایرانی حاصل از تلاقی امید ×(Ka/b)(Cr/b) و بیشترین کاهش در صفات مذکور متعلق به گندم ایرانی روشن بود. سه لاین امیدبخش تراریخت کروموزومی تریتی پایرم ثانویه حاصل از تلاقی های امید×  (Ka/b)(Cr/b)، نیک نژاد ×  (Ka/b)(Cr/b) و روشن × (Az/b) و همچنین لاین امیدبخش تراریخت کروموزومی تریتی پایرم اولیه غیر ایرانی (Ka/b)(Cr/b) بیشترین تحمل به شوری برای صفات فیزیولوژیک را از خود نشان دادند. بنابراین لاین تراریخت کروموزومی تریتی پایرم ثانویه ایرانی حاصل از تلاقی امید ×(Ka/b)(Cr/b) و والد مادری آن، دو کاندید مناسب برای تولید دانه و علوفه در مطالعات به زارعی در اراضی و آب­های متاثر از شوری ds/m۱۵ می باشند.

تنش شوری, صفات فیزیولوژیک, صفات مرفولوژیک, گندم, لاین تراریخت کروموزومی تریتی پایرم ثانویه ایرانی, لاین تراریخت کروموزومی تریتی پایرم اولیه غیرایرانی